2025 жылдың 1 қыркүйегінен бастап Қазақстанда, оның ішінде Шығыс Қазақстан облысында әкімшілік жазаның жаңа түрі – қоғамдық жұмыстар енгізілді. Енді ұсақ бұзақылық, қоғамдық орындарды ластау немесе арнайы қызметтерді жалған шақыру секілді құқықбұзушылық жасағандар қоғам игілігіне тегін еңбек етуге жіберіледі. Жазаны тағайындау туралы шешімді сот қабылдайды, ал орындалуын жергілікті органдар мен полиция бақылайды, деп хабарлайды Altainews.kz тілшісі.

Өскемен қаласының Әкімшілік құқықбұзушылықтар жөніндегі мамандандырылған сотында атап өткендей, қоғамдық жұмыстар – бұл құқықбұзушының тұрғылықты жері бойынша, жұмысынан немесе оқуынан тыс уақытта атқаратын, арнайы біліктілікті қажет етпейтін, қоғамға пайдалы тегін жұмыстар.

Негізгі талаптар:

• жаза тек құқықбұзушының келісімімен тағайындалады;

• мерзімі – 10-нан 100 сағатқа дейін;

• жұмыс істейтіндер мен студенттер үшін – күніне 1-4 сағат;

• жұмыссыздар үшін – күніне 8 сағатқа дейін, бірақ аптасына 40 сағаттан аспайды;

• ең ұзақ мерзім – 4 айға дейін;

• жұмыс орнына бару уақыты есептелмейді.

Қоғамдық жұмыстардан босатылатындар: жүкті әйелдер, үш жасқа дейінгі балалары бар ата-аналар, кәмелетке толмағандар, І және ІІ топтағы мүгедектер, қарт адамдар, әскери қызметшілер және Қазақстанда тұрақты тұрғылықты жері жоқ шетелдіктер.

Қандай құқықбұзушылықтар үшін тағайындалады?
Тізімде 11 құқықбұзушылық бар. Соның ішінде:

• ұсақ бұзақылық (434-бап);

• қоғамдық орындарды ластау (434-2 бап);

• арнайы қызметтерді жалған шақыру (438-бап);

• мас күйінде қоғамдық орында жүру (440-бап, 3-бөлік);

• полицияға бағынбау (443-бап, 2-бөлік);

• сотты құрметтемеу (653-бап) және басқалар.

Орындалуына кім жауап береді?

• соттар қаулы шығарады;

• әкімдіктер жұмыстарды ұйымдастырады, кестесін құрады және тараптармен байланыс жасайды;

• ішкі істер органдары орындалуын қадағалайды;

• ұйымдар (кәсіпорындар, мекемелер және т.б.) жұмыс орындарын ұсынады.

Егер құқықбұзушы екі рет себепсіз қалса, жұмыстан бас тартса, мас күйінде келсе немесе негізсіз шетелге шығып кетсе. қашқақтаған болып саналады. Мұндай жағдайда ҚӘК-те қарастырылған қатаң шаралар қолданылады.

Мамандардың айтуынша, қоғамдық жұмыстар – тек жаза емес, сонымен қатар құқықбұзушылықтардың алдын алу құралы. Ол азаматтардың құқықтық мәдениетін арттыруға, әлеуметтік әділеттілікті қалпына келтіруге және қоғамдағы ұсақ құқықбұзушылықтардың деңгейін төмендетуге бағытталған.

Қоғамдық жұмыстарды жаза ретінде қолдану биылғы күзден бастап белсенді жүзеге асырылады деп күтілуде. Бұл тәжірибе соттардың жұмысын жеңілдетіп, қалалар мен ауылдарда тәртіпті қалпына келтіруге азаматтарды тікелей қатыстыруға мүмкіндік береді.

Нәтижесінде тек көшелер мен саябақтар тазарып, азаматтардың қоғам алдындағы жауапкершілігі арта түспек.

Дамир Омаров