Әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарлары - бұл күнделікті сұраныстағы бірінші кезектегі қажеттілік тауарлары.

Әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарлары, олар қандай тауарлар?

Әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарлары 19 өнім атауынан тұрады: ұн, нан, мүйіз, жұмыртқа, қарақұмық, күріш, қант, тұз, күнбағыс және сары май, ет пен көкөністердің кейбір түрлері (сәбіз, картоп, пияз, қырыққабат), олардың тізбесі 2022 жылғы жағдай бойынша Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 1 наурыздағы № 145 қаулысымен бекітілген.

Айта кету керек, осы қаулымен азық-түлік санаты нақты анықталған, мысалы:

• бірінші сұрыпты бидай ұны,
• бірінші сұрыпты ұннан жасалған бидай наны (қалыптық)
• тауық жұмыртқасы (I санат)
• пастерленген сүт 2,5% май жұмсақ қаптамада
• айран 2,5% май жұмсақ қаптамада
• сары май (тұздалмаған, кем дегенде 72,5% май, толтырғыштар мен өсімдік майлары жоқ)

Мысалы, мүйіздер, қарақұмық жармасы, күріш – тек салмақ, тікелей дүкенге оралған. Тұтынушы зауыттық жағдайларда жеке қаптамаға оралған осы тауарлардың әлеуметтік маңызы бар азық – түлік тауарларының тізбесіне (бұдан әрі мәтін бойынша - ӘМАТ) кірмейтінін түсінуі тиіс.

Азық-түлік бағасын көтеруге жол берген кәсіпкерге кім әкімшілік шара қолдана алады?

Қазақстан Республикасы Сауда және интеграция министрлігінің Шығыс Қазақстан облысы бойынша Сауда және тұтынушылардың құқықтарын қорғау департаменті Қазақстан Республикасының сауда қызметін реттеу туралы заңнамасының сақталуына, оның ішінде әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларына 15% -дық сауда үстемесінің сақталуына мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады. «Сауда қызметін реттеу туралы» ҚР Заңының 9-бабына сәйкес ішкі сауда субъектісі ӘМАТ-на шартында көрсетілген, өндірушінің босату бағасының немесе көтерме сауда арқылы берушінің сатып алу бағасының 15%-нан аспайтын шекті сауда үстемесінің мөлшерін белгілейді.

Кәсіпкерлік субъектісі ӘМАТ-на сауда үстемесінің мөлшерін арттыру үшін әкімшілік жауаптылыққа тартылады. ҚР ӘҚБтК 204-4-бабының 1-бөлігіне сәйкес ішкі сауда субъектісінің әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларына ҚР-ның сауда қызметін реттеу туралы заңнамасында белгіленген сауда үстемесінің мөлшерін арттыруы ескерту  жасауға  алып келеді. ҚР ӘҚБтК 204-4-бабының 2-бөлігіне сәйкес әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалған осы іс-әрекет шағын кәсіпкерлік субъектілеріне – он, орта кәсіпкерлік субъектілеріне – жетпіс бес, ірі кәсіпкерлік субъектілеріне үш жүз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға алып келеді.