Бүгінде жұмыс іздеу көбіне интернет арқылы жүзеге асады. Бір қарағанда бәрі оңай — әлеуметтік желіден немесе танымал платформадан ұнаған хабарландыруды көресің, түйіндемеңді жібересің, ал одан кейін бәрі ойдағыдай болмай шығуы мүмкін. Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Құқықтық статистика және арнайы есепке алу комитетінің Қылмыстық қауіп-қатерлер мен қоғамдық қауіпсіздік тәуекелдерін болжау орталығы жұмыспен қамту саласында алаяқтардың белсенділігі артқанын ескертеді, деп хабарлайды Altainews.kz. 

ИНТЕРНЕТТЕГІ «ЖОҒАРЫ ТАБЫС» УӘДЕСІ

Шетелдік дереккөздердің (Мир 24, Рамблер, РИА Новости, 48.ru, Известия, Новые Известия) мәліметінше, алаяқтар танымал онлайн-платформалар мен әлеуметтік желілерде минималды талаптармен жоғары жалақы уәде етіп, жалған бос жұмыс орындарын жариялайды.

Бір қарағанда барлығы заңды сияқты көрінеді: жарқын жарнама, нақты талаптар, жылдам жауап. Бірақ іздеуші хабарландыруға жауап берген сәттен бастап қылмыскерлер әрекетке көшеді — жалған сайттарға сілтемелер жібереді, жеке деректерді жинауға арналған сауалнамалар ұсынады немесе «жұмысқа арналған арнайы мобильді қосымшаны» орнатуды сұрайды.

Кейін белгілі болады: бұл қосымшада зиянды бағдарламалар жасырылған, ал ол банк деректеріне, мессенджерлерге және құрылғыны басқаруға толық қолжетімділік береді.

ШЕТЕЛДІК «ЖҰМЫС» — ҚҰЛДЫҚҚА АПАРАТЫН ЖОЛ

Жалған ұсыныстардың ішінде шетелге, әсіресе Оңтүстік-Шығыс Азия елдеріне (Тайланд, Мьянма және т.б.) жұмысқа шақырулар ерекше белең алуда.

Алаяқтар «IT-маман», «модель», «қонақүй қызметкері» немесе «call-орталыққа оператор» ретінде жоғары жалақы ұсынып, азаматтарды шетелге шығуға итермелейді. Бірақ барған соң, адамдардың еңбек не сексуалдық құлдыққа түсуі, қанау мен зорлық-зомбылыққа ұшырауы мүмкін. Кей жағдайларда оларды басқаларды алдау схемаларына қатыстыру немесе тіпті дене мүшелерін трансплантациялау мақсатында пайдалану деректері де тіркелген.

Қылмыскерлердің құрбаны болмау үшін құжаттарды жібермес бұрын немесе қосымшаны орнатпас бұрын жұмыс берушінің заңдылығын, сайттың мекенжайын тексеріңіз. Жұмысқа, оқуға немесе виза рәсімдеуге байланысты ешқашан алдын ала ақша аудармаңыз.

Қосымшаларды тек Google Play немесе App Store сияқты ресми дүкендерден жүктеңіз. Ресми келісімшарт жасалмай тұрып, жеке куәлік, банк картасы деректерін бермеңіз. Егер жұмысқа орналастыру агенттігі делдал болса, оның тіркеу нөмірін және шетелдік жұмыс берушімен жасалған шартты сұраңыз.

Кез келген күмән туындаған жағдайда дереу полицияға хабарласыңыз.

ТУЫСЫҢЫЗ НЕМЕСЕ ТУЫСЫҢЫЗ ҚАУІП-ҚАТЕРГЕ БОЛУЫ МҮМКІН БЕ?

Адам саудасының құрбаны болу қаупі бар-жоғын кей белгілерден анықтауға болады. Егер сізбен байланысқа шыққан адам бейнеқоңыраудан бас тартса, «мүмкін емес» деп сылтау айтса — бұл дабыл сигналы!

Полицияға хабарласпас бұрын төмендегідей сұрақтар қойып көріңіз:

• «Қайда тұрсың, маған айналаңды көрсетші?»
• «Жаныңда кім бар, оларды көруге бола ма?»
• «Қазір қайдасың — пәтерде ме, жатақханада ма?»
• «Бүгін не жедің, демалуға уақыт бар ма?»
• «Телефонды қайда қуаттап жүрсің?»
• «Терезеден не көрініп тұр, сыртқа шыға аласың ба?»
• «Жалақыңды алдың ба, құжаттарың өзіңде ме?»

Бейне қоңырау кезінде қоршаған ортаға мұқият назар аударыңыз. Мәселен, бөлменің түрі, артта бөтен адамдардың болуы, сөйлесіп тұрған адамның қорқыныш белгілері (сыбырлап сөйлеу, көзін тайдыру, камераны бұрудан бас тарту).

Егер адам қысқа, бір қалыпты, сақтықпен сөйлессе немесе қоршаған ортаны көрсетуден бас тартса, бұл оның бақылауда екенін білдіруі мүмкін. Мұндай жағдайда дереу полицияға хабарлаңыз.

Жалған жұмыс ұсыныстары — жай ғана алдау емес, ол адам саудасына, жеке деректердің ұрлануына және қаржылық қылмыстарға апарар қауіпті тұзақ екені есіңізде болсын. 

Күмән тудырған әр хабарландыру — сіздің қауіпсіздігіңізге төнген нақты қатер болуы мүмкін.