Қазақстанда коммуналдық қызметтерді тұтынудың жаңа әлеуметтік нормалары енгізілуде. Бұл өзгеріс электр қуаты, су және жылумен жабдықтауды тиімді пайдаланып, ай сайынғы төлемдерді дұрыс есептеуге мүмкіндік береді. Енді көп тұтынатындар көбірек төлейді. Осыған байланысты тұрғындарға ресурстарды үнемдеу қажеттілігі айтылуда. Бұл шаралар инфрақұрылымды жаңғыртуға және коммуналдық сектордың тұрақты дамуын қамтамасыз етуге бағытталған. Тарифтерді саралау, үнемдеу әдістері мен жаңа ережелер туралы толығырақ осы мақаламызда.

Мемлекеттік қызмет көрсету саласында жаңа әлеуметтік тұтыну нормалары енгізіліп жатыр. Бұл қадам инфрақұрылымды жаңғыртуға және коммуналдық сектордың тұрақты дамуын қамтамасыз етуге көмектеседі. Электрмен жабдықтау саласында тарифтер тұтыну көлеміне байланысты сараланады. Мысалы, Дастан мен Айша Шығыс Қазақстанда тұрады делік және әртүрлі электр құрылғыларын қолдануына байланысты электр қуатын да түрлі көлемде тұтынады.

Мәселен, Дастан энергия үнемдейтін жарықтандыру құрылғыларын пайдаланады және айына 86 кВт тұтынады. Лимит деңгейіне сәйкес, Дастан үшін электр энергиясының тарифі 1 кВт үшін 18,2 теңгені құрайды, демек ол айына 1634,43 теңге төлейді. Айша болса, энергия үнемдеуі төмен «С» класты тұрмыстық техниканы қолданады. Айшаның тұтынуы 170 кВт-тан асып кеткендіктен, лимит деңгейіне сәйкес, оның тарифі 1 кВт үшін 30,93 теңгені құрайды. Осыған байланысты Айша айына 4 693,54 теңге төлеуге мәжбүр, бұл Дастанның шығындарынан 3059,1 теңгеге артық, себебі электр энергиясын тиімсіз пайдаланып, тұтыну нормасынан асып кетті.

Сумен жабдықтауда да әлеуметтік тұтыну нормалары бар. Мысалы, Дастан айына 3 текше метрге дейін су тұтынып, тұтыну нормасына сәйкес келсе, оның тарифі 1 м³ үшін 82,17 теңгені құрайды. Ал егер ол айына 10 м³ су тұтынса, тұтыну нормасынан асқан көлем үшін жаңа әлеуметтік нормаларға сәйкес тариф 1 м³ үшін 98,62-ден 123,27 теңгеге дейін болады. Осылайша, ол айына 238,4 теңгеге көбірек төлейтін болады. Сондықтан, Дастан су үнемдеу арқылы қаражатын үнемдей алады.

Егер Дастан мен Айша 100 шаршы метрге дейінгі пәтерде тұрса, олар айына 1 шаршы метр үшін 88,74 теңге немесе 8 874 теңге жылу ақысын төлейтін болады. Ал егер олар болашақта 200 шаршы метрден асатын пәтер сатып алса, онда әлеуметтік нормаларға сәйкес, олар 1 шаршы метр үшін 137,97 теңге немесе айына 13 797 теңге төлейтін болады, бұл 4 923 теңгеге артық.

Коммуналдық қызметтерді тұтынудың әлеуметтік нормаларын «Көп тұтынсаң – көп төлейсің» қағидасымен енгізу тек ресурстарды ұтымды пайдалануға ықпал етіп қана қоймай, коммуналдық инфрақұрылымды жаңғырту үшін қосымша қаражат бөлуді де қамтамасыз етеді.