Елде мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс тетігі қарқын алып келеді: 2025 жылдың бірінші жартысының қорытындысы бойынша Қазақстанда жалпы сомасы 33,1 млрд теңгені құрайтын 2105 әлеуметтік жоба жүзеге асырылуда, деп хабарлайды Altainews.kz тілшісі ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің баспасөз қызметіне сілтеме жасап.

Әртүрлі бастамалар – құқықтық сауаттылықты арттыру, мүмкіндігі шектеулі адамдарға кешенді қолдау көрсету және т.б. бүкіл елді, соның ішінде әлеуметтік өзгерістерге ерекше сезімтал ауылдық өңірлерді де қамтиды.

1 шілдеден бастап Қазақстанда мемлекеттік гранттарды ұсыну және мониторинг жүргізу ережелерінің жаңартылған редакциясы күшіне енді. Негізгі айырмашылығы – бюрократияның азаюы және ашықтықтың артуы. Бұл өз нәтижесін берді – үкіметтік емес ұйымдардан (ҮЕҰ) келіп түскен өтінімдер саны 7,7%-ға артты, ал бір грантқа бәсекелестік 16,9 өтінімге жетті. Негізінде, әрбір өтінім – азаматтық сектор тарапынан осы саладағы мемлекеттік қолдауға деген жоғары сенімнің көрсеткіші. Жаңартылған тәсілдер ҮЕҰ-ларға жобалардың мазмұнына назар аударуға мүмкіндік берді, қағазбастылықпен емес.

Гранттық қаржыландыру қазіргі таңда мынадай нәтижелер көрсетуде: жыл сайын шамамен 100 мүмкіндігі шектеулі адам жұмысқа орналасуға көмек алады; түрлі мақсатты топтар үшін 500-ден астам оқыту шаралары өткізіледі; 3000-ға жуық азамат еңбек нарығында сұранысқа ие дағдыларды меңгеруде.

Бұл тек астана мен ірі қалаларда ғана емес, мұндай бастамалар даму ресурсының жалғыз көзі болып табылатын аудандарда да жүзеге асырылуда.

Төрт өңірде – Жетісу, Жамбыл, Ақмола және Солтүстік Қазақстан облыстарында 1000-нан астам ҮЕҰ өкілдерінің қатысуымен өңірлік форумдар өтті. Бұл – тек тәжірибе алмасатын алаңдар ғана емес, сонымен қатар күн тәртібін қалыптастырып, нақты ұсыныстар әзірленетін орындар. Қорытындысында 100-ден астам практикалық ұсынымдар әзірленіп, олардың бір бөлігі жүзеге асырылып та үлгерді. Бұл диалогтың соңғы кезеңі – қазан айында Астанада өтетін XII Республикалық Азаматтық форум болмақ. Оған 700-ден астам делегат – белсенділер мен мемлекеттік қызметкерлерден бастап халықаралық әріптестерге дейін қатысады деп күтілуде.

Сонымен қатар қоғамдық бақылау институты нығайтылып келеді – елде 264 қоғамдық кеңес жұмыс істейді, оның ішінде 36-сы республикалық деңгейде. Қатысушылардың жалпы саны – шамамен 4000 адам. 2025 жылдың алғашқы жартысында олар 1500-ден астам нормативтік құқықтық актілер жобаларын қарады, 200-ден астам қоғамдық тыңдаулар өткізіліп, 300-ге жуық мониторинг ұйымдастырылды.

Кеңестер экологиялық күн тәртібіне де белсенді араласуда. «Таза Қазақстан» республикалық акциясы аясында олар 65-тен астам көшпелі тексеру жұмыстарын жүргізді – туристік нысандар мен жасыл аймақтардан бастап рұқсатсыз қоқыс тастайтын орындарға дейін.

Ақпараттық ашықтықты KAZKENES.KZ порталы қамтамасыз етеді, ол азаматтық белсенділіктің цифрлық көрсеткіші болды. Жыл басынан бері сайтқа шамамен 1,5 миллион қолданушы кірді. Мұнда есептер, сарапшылардың пікірлері мен талқылау хронологиясы жарияланады, бұл платформаны қоғамдық диалогтың негізгі алаңына айналдырады.

Үшінші секторды қолдау – жай ғана әлеуметтік функция емес, мемлекеттің тұрақтылығына, оның қауіпсіздігі мен азаматтардың сеніміне инвестиция. Дәл осы қоғамның шешім қабылдау процесіне қатысуы – жергілікті деңгейдегі тиімділіктің ең жақсы кепілі. Мұндай бастамалар – мемлекет пен азаматтар арасындағы өзара әрекеттестіктің негізі.

Дамир Омаров