KZ
Өскемен
-2°
пасмурно жел 1 м/с, С
504.49 587.73 6.57

Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция: «Алтай – Түркі әлемінің алтын бесігі»

15.10.2025, 19:30 512 Базарова Айгүл

Шығыс Қазақстан облысында «Алтай – Түркі әлемінің алтын бесігі» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция өтті. Бұл конференция – түбі бір түркі руханиятына жаңа ғылыми интерпретациялық көзқарас қалыптастыруға, ортақ мәдени кодты зерделеуге бағытталған маңызды академиялық алаң болды, деп хабарлайды Altainews.kz тілшісі.

Іс-шараның ашылу салтанатында сөз алған Шығыс Қазақстан облысының әкімі Нұрымбет Сақтағанов Өр Алтайдың тарихи-мәдени маңызына тоқталып, жиынның тек аймақ емес, күллі түркі әлемі үшін маңызды екенін ерекше атап өтті. 

«Шығыс Қазақстан облысы – кең байтақ еліміздің інжу-маржаны, түркі мәдениетінің алтын қазығы. Алтай аймағынан табылған құнды көне жәдігерлер – тарихи жады. Өркениет іздерін, тарихтың терең сырларын, түркі мәдениетінің асыл мұраларын танып, таразылауға, кейінгі ұрпаққа насихаттауға жетелер темірқазық. Мұның өзі еліміздің, туыстас түркі жұртының біртұтастығын, мызғымас бірлігін, ғасырлар қойнауындағы рухани құндылықтарының маңызын арттырып, тарихи, археологиялық, мәдени-танымдық, философиялық, түркологиялық зерттеулердің қарқынды дамуына жол ашады деп білемін», – дейді облыс әкімі.

Конференция аясында пленарлық отырыс пен алты ғылыми секция жұмыс істеп, онда отандық және шетелдік танымал ғалымдар баяндамалар жасады. Алтайдың археологиялық, мәдени, тарихи және философиялық мұраларына тың серпін беретін тұжырымдар мен ғылыми пайымдауларын ұсынды. Атап айтқанда, Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қайраткері, археолог, профессор Зейнолла Самашев, Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің профессоры Задаш Дүкенбаева, Генуя университетінің (Италия) зерттеушісі Диана Спульбер, Мугла университетінің (Түркия) профессоры Мехмет Өзтүрік сынды беделді ғалымдар Алтай өңірінің түркі өркениетіндегі орны туралы мазмұнды баяндамаларын ұсынды.

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Қазақстан тарихы кафедрасының профессоры Задаш Дүкенбаева «Алтай және Ұлы Дала өркениеті: түркі этномәдени дамуының негіздері» атты ғылыми тұжырымдарға толы баяндама жасады. Ғалым Алтайды тек тарихи аймақ ретінде емес, мәдени-өркениеттік кеңістік ретінде жан-жақты қарастыру қажеттігін алға тартты.

 «Алтайды коммуникация алмастырғыш, мәдени генератор ретінде қарастыру керек деген ойдамын. Бұл тұжырым көшпелі мәдениеттегі жылжымалылықты, сондай-ақ экономикалық саясаттағы бірлік формаларын тереңірек түсінуге көмектеседі. Ең бастысы – тарихи деректерге жаңа көзқараспен қарап, оларды қайта интерпретациялау қажет. Алтайды желілік орталық ретінде тану – түркі өркениетінің дамуындағы кеңістіктік өзара байланыстарды жаңаша пайымдауға жол ашады», – деп атап өтті Задаш Дүкенбаева.

Профессор Зейнолла Самашев «Қазақ Алтайының көне тарихының контурлары» атты баяндамасында Алтай өңірінің түркі әлемінің рухани және өркениеттік бастау көзі ретіндегі маңызын терең талдап, оны түркі мәдениетінің алтын бесігі екенін нақты археологиялық және тарихи деректер арқылы негіздеді.

«Халықаралық конференцияға жан-жақты қарауға болады. Біріншіден, бұл – студенттердің атқарған жұмысының нәтижесі деуге болады. Университеттің негізгі ғылыми бағыты ретінде қарастыруға да толық негіз бар. «Алтай – түркі әлемінің алтын бесігі» дегеніміз – жай ғана тарихи ұғым емес, оның ішінде үлкен мәдени, философиялық мағына жатыр. Бұл – біздің өткеніміз ғана емес, болашағымыз да. Мұнда түркі халықтарының бірігу идеясы көрініс табады. Бірақ ол тек тіл немесе этникалық тұрғыдан бірігу емес. Бұл процестің артында үлкен экономикалық, мәдени мәселелер жатыр», – деді Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қайраткері, археолог, профессор Зейнолла Самашев.

Конференцияда таныстырылған еңбектер қазіргі таңда Алтай тақырыбына кешенді, жан-жақты көзқарас қажеттігін көрсетті. Бұл ретте студенттердің археологиялық тәжірибесі, университеттердегі ғылыми бағыттар мен халықаралық ынтымақтастық өзара тығыз байланысты. 

 «Алтай жері – металдың отаны. Қазіргі таңда өңірімізде металлургия зауыттарының көптеп орналасуы да біздің тарихпен тығыз байланысты. Бұл өңірден табылған ежелгі әшекейлер мен көптеген жәдігерлер сол замандарда озық технология мен жоғары деңгейдегі өңдеу өнеркәсібі болғандығын, металлургия саласын меңгергендігін көрсетеді. Мұндай ауқымды іс-шараның жастар үшін берері мол, тарихи сананы қалыптастыруда, археология мен мәдениеттануға деген қызығушылықты арттыруда орны ерекше», – деді Мұхтар Төлеген.

Конференция аясында «Ұлы дала алтыны» және «Тамыры терең Алтай – түркі жұртының негізі» атты  екі үлкен көрме ұйымдастырылды. Сәрсен Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан университетінің «Тарих» мамандығының студенттері археологиялық тәжірибелерін жыл сайын профессор Зейнолла Самашев жетекшілігімен Ақбауыр, Бестерек сияқты тарихи орындарда өткізеді. Олар үшін қазба жұмыстары тек тәжірибе емес, ғылыми ізденістер алаңы саналады. Іс-тәжірибе барысында табылған көне жәдігерлердің бірқатарын университет мұражайына профессор Зейнолла Самашев арнайы тарту етті. 

Конференция – түркология, археология, этнология және мәдениеттану саласындағы ізденістерге серпін беріп, түркі халықтарының тарихи сабақтастығын тереңнен тануға жол ашқан тағылымды бастама болды. Алтай төрінде өткен бұл маңызды форум – ғылыми қауымдастықты бір арнаға тоғыстырған, рухани тұтастықты дәріптеуге бағытталды. 



Жайна Сыранова

фото/видео: Жалғас Сақадиев

Біздің Instagram парақшамызға жазылыңыз

Жаңалықтарды ең бірінші болып оқыңыз

жазылу