Өскемен қаласында дамуында бұзылыстары бар немесе олардың пайда болу қаупі бар балалар мен отбасыларға арналған Қазақстандағы алғашқы қолдау қызметі ашылды. Бұрын осындай қызметтер тек медицина саласында жұмыс істесе, енді Шығыс Қазақстанда 0-3 жас аралығындағы балаларға арнайы педагогтар көмек көрсетеді, деп хабарлайды Altainews.kz тілшісі.

Қызмет Өскемен қаласының психологиялық-педагогикалық түзету кабинеті (ППТК) базасында, «Дара» қорының қолдауымен және «Шеврон» компаниясының демеуімен, «Мүмкіндіктер уақыты» жобасы аясында балаларды қорғау күніне ашылды. Маман Марина Белькова мен Замира Темірбаева Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігінің арнайы және инклюзивті білім беруді дамыту ұлттық ғылыми-практикалық орталығы және Санкт-Петербург қаласындағы ерте араласу институты ұйымдастырған ерте араласу бойынша оқудан өтті.

«Мүмкіндіктер уақыты» жобасы аясында Қазақстанның 12 өңірінде 17 психологиялық-педагогикалық түзету кабинеті базасында ерте қолдау қызметтері ашылады.

ҚҰРДАСТАРДЫ ҚУЫП ЖЕТУ

Ерте қолдау көрсету – бұл Қазақстанда балалармен жұмыс істеудің жаңа бағыты. Оның басты мақсаты – дамудағы елеулі бұзушылықтардың алдын алу үшін уақытында әрекет ету. Өкінішке орай, көптеген ата-аналар әлі де үш жасқа дейін дефектологпен немесе логопедпен сабақ өткізуді уақытты босқа өткізу деп санайды. Олар балаға, тіпті сөйлей алмайтын нәрестеге не үйрете аламыз дейді.

Бірақ ерте араласу мамандарынан сіз «Оған әлі ерте, өскен соң» деген сөзді естімейсіз. Керісінше, олар сізге баланың еңбектей алмауы немесе допты ұстай алмауы дамудағы және тиісінше, болашақта оқудағы үлкен проблемаларға әкелуі мүмкін екенін айта алады. Көптеген дамыған шетелдерде балаларға туғаннан бастап қолдау көрсетіледі. Оның басты міндеті – дамуындағы бұзылулардың пайда болу қаупін азайту. Біздің мамандар да ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалар санының өсуін ескере отырып, соңғы жылдары дабыл қағып, өздерінің ерте қолдау көрсету қызметінің ашылуын күтті.

С. Аманжолов атындағы ШҚУ-дың психология және коррекциялық педагогика кафедрасының профессоры Светлана Стельмах:

«Дамуында кідірісі бар бала неғұрлым ерте түзету көмегін алса, соғұрлым тиімді болады. Бүгінгі статистика бойынша, перзентханада алғашқы медициналық скрининг аясында дамуында проблемалары бар немесе осындай проблемаларға бейімділігі бар балалардың 2-4% анықталады. Бірақ мектепке дейін бұл пайыз 10-ға дейін артады. Яғни, 6-8% балалар уақтылы анықталмай, тиісінше, оларға қажетті қолдау көрсетілмеген. Дұрыс түзету әсері кезінде кейбір балалар мектепке ауыр мүгедектіктен болмас еді, ал басқалары дамуда өз құрдастарына жетер еді».

Интернеттен алынған жаңа мәліметтер:

Зерттеулер көрсеткендей, ерте араласу бағдарламалары балалардың болашағына айтарлықтай оң әсер етеді. Мысалы, ерте араласу арқылы мектепке дейінгі балалардың сөйлеу және тілдік дағдылары айтарлықтай жақсарады. Бұл бағдарламалар ата-аналардың білім деңгейін арттыруға және оларды балаларының дамуында белсенді қатысушы етуге бағытталған. Сонымен қатар, ата-аналарға қажетті ақпарат пен ресурстарды беру, баланың дамуына қолдау көрсету мақсатында арнайы тренингтер мен семинарлар өткізіледі. Осылайша, ерте қолдау қызметтері балалардың дамуын қамтамасыз етіп қана қоймай, ата-аналардың да өмір сүру сапасын жақсартады.

ОЙЫН ТҮРІНДЕ

Ерте қолдау көрсету қызметінде тек балалармен ғана емес, олардың ата-аналарымен де жұмыс істейтіндігі өте маңызды – ата-аналарға жан-жақты ақпараттық қолдау көрсетіп, үйде дұрыс дамытушы ортаны ұйымдастыруды, баламен өнімді ойнауды үйретеді, осылайша бала қажетті дағдыларды игереді.

«Өскемен қаласындағы психологиялық-педагогикалық түзету кабинеті"» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің меңгерушісі Марина Белькова:

«Бізде логопед, дефектолог, психолог, тәрбиеші, әлеуметтік педагог, ЛФК нұсқаушысы жұмыс істейді. Қазіргі уақытта бізде аутистикалық спектрдің бұзылуы, психикалық және сөйлеу дамуының кідірісі бар балалармен жұмыс істеудеміз, олардың 10%-ы үш жасқа дейінгі балалар. Түзету қолдауын қажет ететін кішкентайлар әлдеқайда көп, бірақ біз бәрін қабылдай алмаймыз».

Психологиялық-педагогикалық түзету кабинетінде ерте қолдау көрсету мамандары үшін арнайы жабдықталған бөлме бар, қажетті құрал-жабдықтар мен ойыншықтар сатып алынған. Кішкентайлар сабақтарды ойын орталығына барғандай қабылдайды: сырт көзге мамандар жай ғана балақаймен ойнап жатқандай көрінеді, бірақ шын мәнінде әрбір ересек адамның әрекеті жеке даму бағдарламасымен анықталған.

Марина Белькова:

«Арнайы жабдықталған бөлме, білікті мамандар, даму бағдарламалары. Даму үдерісінің оң нәтижесі мамандар мен ата-аналардың кешенді жұмысына байланысты. Сондықтан біздің жұмысымыздың негізгі бағыттарының бірі – ата-аналарды оқыту және оларға ақпараттық қолдау көрсету. Ерте қолдау көрсету бағдарламасы бойынша жұмыс істеу үшін кең және жарық кабинетте біз арнайы үш аймақты ұйымдастырдық – балаларға арналған дамыту аймағы, маманның жұмысы үшін және ата-аналардың кеңес алуы үшін».

Мамандар әр балаға қиындықтар туындаған салаға байланысты қызмет көрсетеді. Бір баланы қоршаған әлемді өнімді тануға, екіншісін қарым-қатынас жасауға немесе жүруге, үшіншісіне өзіне-өзі қызмет ету дағдыларын үйретеді.

КӨМЕКТІ ҚАЛАЙ АЛУҒА БОЛАДЫ?

Егер балаларыңыз құрдастарына қарағанда моторлық дағдыларды баяу меңгеріп, сөйлеу дамуы жағынан артта қалып жатса, агрессия көрсетсе немесе үнемі жылап, ұйқысы мен тәбеті бұзылса, ата-аналар ерте қолдау көрсету қызметіне жүгіне алады. Ата-аналар балаларының дамуының ерекшеліктерін жақсы түсінгісі келсе, осы қызметке жүгіне алады.

Қызметтерді пайдалану үшін ата-аналар психологиялық-медико-педагогикалық консультацияға (ПМПК) жүгініп, мамандардың қорытындысын алуы керек. Балалармен барлық сабақтар және ата-аналарды оқыту тегін жүргізіледі.

Айта кету керек, дәл Шығыс Қазақстанда түзету педагогикасы саласындағы көптеген бастамалар басталады. Бұрын жазғанымыздай, жақында арнайы және инклюзивті білім беру бойынша облыстық ассоциация құрылды. Сонымен қатар, С. Аманжолов атындағы ШҚУ-да «Ерте қолдау көрсету педагогикасы» және «Эргопедагогика» жаңа білім беру бағдарламалары іске қосылды, бұл аймақты білікті түзету мамандарымен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Оксана Сосновская

Фотоны ППТК ұсынды