Жыл сайын желтоқсанның алғашқы күні әлем жұрты Дүниежүзілік ЖИТС-ке қарсы күрес күнін атап өтеді. Бұл –күнтізбедегі жай ғана дата емес, бұл – адамзаттың санасында үміт отын жаққан, АИТВ/ЖИТС дертінен зардап шеккен миллиондаған тағдырды еске алу, өмірдің қадірін сезіну және ортақ жауапкершілікті ұғыну сәті, деп хабарлайды Altainews.kz тілшісі.

Бұл жылдың ұраны – «АИТВ-ға қарсы күрестегі қиындықтардан - тиімді өзгерістерге». Осыған орай Шығыс Қазақстан облысында 10 қарашадан 10 желтоқсанға дейін айлық өткізіліп, түрлі ақпараттық және профилактикалық шаралар ұйымдастырылуда.

Тұрақтылық пен оң серпін

Аймақта АИТВ-инфекциясының таралуы соңғы жылдары біртіндеп төмендеп, тұрақты оң үрдіс қалыптасқан. Облыстық ЖИТС алдын алу және оған қарсы күрес орталығының дерегінше, 2025 жылдың он айында 251 жаңа жағдай тіркелген. Бұл – өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 31 дерекке аз.

ШҚО ЖИТС орталығының бас дәрігері Салтанат Фатихова мәлім еткендей, бүгінде диспансерлік есепте 3366 адам тұр. Олардың ішінде 2061-і ер адам, 1305-і әйел, ал 15 жасқа дейінгі 25 бала бар.

Жаңа жағдайлардың көбі Өскемен қаласында анықталған – 105 адам. Сондай-ақ, Алтай ауданында – 38, Глубокое ауданында – 22, Риддер қаласында – 18 және Шемонаиха ауданында – 15 адамнан вирус табылған. 15 пен 49 жас аралығындағы тұрғындар арасындағы АИТВ таралу деңгейі 1 пайызды құрайды. Бұл көрсеткіш – ұлттық бағдарламаның стратегиялық мақсаттарымен үйлесімді.

АИТВ-инфекциясы – үкім емес

ШҚО ЖИТС орталығы емдеу бөлімінің меңгерушісі Наталья Оралбаева атап өткендей, қазіргі медицина дамыған заманда АИТВ – өмірдің соңын білдіретін үкім емес.

Алайда ғылым мен емнің жетістіктеріне қарамастан, қоғамда әлі де түсініспеушілік пен үрей байқалады. Кейде осындай диагноз қойылған адамдарға қарсы көзқарас немесе қорқыныш сезімі көрініс табады. Мұның негізгі себебі – жұқтыру жолдары туралы нақты білімнің аздығы.

АИТВ-инфекциясы үш негізгі жолмен тарайды. Біріншіден, жыныстық қатынас арқылы – гетеро және гомосексуалды байланыстар кезінде. Екінші жолы - парентералды жолмен – ортақ ине немесе шприц қолдану арқылы (көбіне есірткі тұтынушылар арасында). Үшінші жолы – анадан балаға жүктілік, босану немесе емізу кезінде берілуі мүмкін. Осы ретте мамандар есірткі мен инъекциялық заттардан толық бас тартуға, жыныстық қатынаста қорғану құралдарын міндетті түрде қолдануға шақырады.

25 дені сау нәресте дүниеге келді

Қазақстанда антиретровирустық терапия толықтай тегін ұсынылады. Барлық есепте тұрған азаматтар дәрі-дәрмекті толық көлемде алады. Бүгінде күніне бір рет қана қабылданатын заманауи препараттар бар – бұл науқастарға өте ыңғайлы әрі пациенттердің өмір сапасын едәуір жақсартып отыр.

Науқастар барлық қажетті зертханалық талдаулар мен тексерулерден емдеу хаттамасына сай тегін өтеді. Мамандар үшін АИТВ-инфекция деген тек медициналық диагноз емес – бұл осындай сырқаты бар пациенттерге ең алдымен түсіністікпен қарап, қолдау көрсету, дұрыс ақпараттандыру. Облыстық ЖИТС орталығында дәрігерлер пациенттер өздерін науқас сезінбеуі үшін бар жағдайды жасауға тырысады.

Соңғы жылдары облыста АИТВ жұқтырған аналардан вирус жұқтырған нәрестелер тіркелмеген. Бұл – медицина мен ана жауапкершілігінің жеңісі. Биыл да осы үрдіс сақталып отыр. Облыста АИТВ-пен өмір сүретін аналардан 25 дені сау бөбек дүниеге келген.

Бөпелер 1,5 жасқа дейін дәрігерлердің қадағалауында болып, жағдайы жақсы болса, есептен шығарылады.

«АИТВ мен үшін үкім болмады...»

Өскемен қаласында АИТВ инфекциясын жұқтырған жандармен 2008 жылдан бері «Answer» қоғамдық қоры жұмыс істейді. Қордың мамандары ғасыр дертіне шалдыққан адамдарға жан-жақты қолдау көрсетіп, құжаттарын реттеуге, арнаулы терапия алуына жәрдемдесіп келеді. Сол жандардың бірі — Вера. Ол 2015 жылдың сәуір айынан бері қордың клиенті. Темір тордың арғы жағынан бостандыққа шыққан бойда алғаш болып осы қорға жүгініпті.

Енді Вераның өз әңгімесіне құлақ түрелік.

Гранттар тоқтаса да - күрес жалғасады

Соңғы жылдары Қазақстанда шетелдік гранттық бағдарламалар қысқарып, бұл үдеріс АИТВ алдын алу және оған қарсы күрес бағытындағы үкіметтік емес ұйымдардың жұмысына әсер еткені рас. Алайда Шығыс Қазақстанда бұл күрес тоқтаған жоқ.

Бүгінде барлық профилактикалық жұмыстар, зертханалық талдаулар мен антиретровирустық терапия – мемлекеттік қаржыландыру есебінен тегін жүргізіледі.

Орталық қызметкерлері тұрғындармен түсіндіру кездесулерін өткізіп, жастар мен еріктілерді белсенді түрде тартуда.

Алдын алудың кілті – ақпарат

АИТВ-ның алдын алудағы ең басты құрал – дұрыс ақпарат пен білім. Өкінішке қарай, қоғамда әлі де мифтер мен жаңсақ пікірлер көп. Кейбір адамдар вирус жұқтыру жолдарын нақты білмегендіктен, жалған дереккөздерге сенеді.

Айлық аясында тұрғындардың, әсіресе, жастарды ақпараттандыру мақсатында дәрістер, кездесулер мен түсіндіру шараларын өткізу жоспарланған.

Сенім мен қолдау орындары

Ғасыр дерті ең көп тіркелген аудандарда – Глубокое, Алтай, Риддер және Шемонаихада сенім кабинеттері жұмыс істейді. Мұнда келушілер анонимді түрде тест тапсырып, кеңес ала алады. Осындай кабинеттер Өскемендегі теміржолшылар ауруханасында және облыстық ЖИТС орталығында да қызмет көрсетеді.

Мамандардың айтуынша, бүгінде халықтың басым бөлігі әлеуметтік желілерде болғандықтан, ақпараттық-ағартушылық жұмыстар интернет пен БАҚ арқылы да белсенді жүргізілуде.

АИТВ – тек медициналық диагноз емес, ол – қоғамның адамгершілік өлшемін айқындайтын сын. Бұл дертпен күрес – тек дәрігерлердің емес, әр азаматтың ортақ жауапкершілігі.

Өзін және өзгені қорғаудың ең тиімді жолы – дұрыс ақпарат алу, қауіпсіз өмір салтын ұстану және уақтылы тест тапсыру.

Өмір – ең үлкен құндылық. Ал оны қорғау – әрқайсымыздың қолымызда.

Айна Бакимбаева