2025 жылдың басынан бері Қазақстан Республикасының республикалық бюджетінен зейнетақы төлемдеріне 3 трлн 868 млрд теңге бағытталды. Бұл әлеуметтік міндеттемелерді уақтылы әрі толық орындауға басымдық беріліп отырғанын көрсетеді. Аталған қаражаттың ішінде базалық зейнетақы төлемдеріне – 1 трлн 252,4 млрд теңге, ал ынтымақты зейнетақыға – 2 трлн 615,6 млрд теңге жұмсалды, деп хабарлайды Altainews.kz тілшісі ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің баспасөз қызметіне сілтеме жасап.

2025 жылғы 1 желтоқсандағы жағдай бойынша елімізде 2 млн 524 мың зейнеткер тіркелген. Бұл көрсеткіш зейнетақы жүйесінің ауқымын және халықты әлеуметтік қолдаудың маңыздылығын айқындайды.

Осы күнгі мәліметке сәйкес, жиынтық зейнетақының орташа мөлшері 142 669 теңгені құрады. Оның ішінде ынтымақты зейнетақының орташа мөлшері – 95 096 теңге, ал базалық зейнетақы – 47 573 теңге. Бұл сандар жыл сайынғы индексация мен кезең-кезеңімен арттыру шараларының нәтижесін көрсетіп отыр.

Бұған дейін хабарланғандай, 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап зейнетақы төлемдерінің мөлшері инфляция деңгейін ескере отырып ұлғайтылды. Атап айтқанда, базалық зейнетақы 6,5%-ға, ал ынтымақты зейнетақы 8,5%-ға, яғни инфляция деңгейінен 2 пайыздық тармаққа жоғары өсірілді. Бұл зейнеткерлердің сатып алу қабілетін сақтауға және олардың тұрмыс сапасын арттыруға бағытталған.

Сонымен қатар Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес, 2023 жылдан бастап бес жыл ішінде базалық зейнетақының ең төмен және ең жоғары мөлшерін кезең-кезеңімен арттыру шаралары іске асырылуда. Осы саясат аясында ең төмен базалық зейнетақы ең төмен күнкөріс деңгейінің 70%-на, ал ең жоғарысы 120%-на дейін жеткізіледі.

Мәселен, 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап базалық зейнетақының ең төмен мөлшері күнкөріс деңгейінің 65%-нан 70%-ға дейін өсіп, 32 360 теңгені құрады. Ал ең жоғары мөлшері 105%-дан 110%-ға дейін ұлғайып, 50 851 теңгеге жетті.

Еске сала кетейік, 2018 жылғы 1 шілдеден бастап мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі әрбір алушыға жеке тәртіппен, зейнетақы жүйесіндегі еңбек өтілін ескере отырып тағайындалады. Бұл ретте 1998 жылғы 1 қаңтарға дейінгі ынтымақты жүйедегі жұмыс өтілі, сондай-ақ міндетті зейнетақы жарналары төленген кезеңдер еңбек өтіліне қосылады.

Егер азаматтың зейнетақы жүйесіндегі еңбек өтілі 10 жыл немесе одан аз, не мүлде болмаса, базалық зейнетақы ең төмен күнкөріс деңгейінің 70%-ына тең болады. Ал 10 жылдан асқан әрбір жыл үшін базалық зейнетақы мөлшері 2%-ға артады. Мысалы, еңбек өтілі 20 жыл болса, базалық зейнетақы күнкөріс деңгейінің 90%-ын, ал 30 жыл немесе одан көп болған жағдайда 110%-ын құрайды.

Айта кету керек, егер бір ай ішінде міндетті зейнетақы жарналары Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына бірнеше рет аударылса, бұл кезең бір ай ретінде ғана есептеледі. Сондықтан міндетті зейнетақы жарналарын тұрақты әрі толық көлемде аудару зейнет жасына жеткенде алынатын базалық зейнетақы мөлшерінің жоғары болуына тікелей әсер етеді.

Сонымен бірге азаматтың жасына байланысты зейнетақы төлемдерінің мөлшері 1998 жылғы 1 қаңтарға дейінгі еңбек өтіліне (кемінде 6 ай болуы тиіс) және зейнетке шыққанға дейінгі орташа айлық табысына байланысты есептеледі.

Осылайша, мемлекет зейнетақы жүйесін жетілдіру арқылы азаматтардың әлеуметтік қорғалу деңгейін арттыруды және қарттық шақтағы қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз етуді басты назарда ұстап отыр.