Қар барысы, ерекше құстар, сирек өсімдіктер суреттері енген жаңа кітапты Катонқарағай ұлттық паркі жарыққа шығарды. Сонымен қатар, бұл кітап арқылы Шығыс Қазақстанның бай табиғаты, өсімдіктер мен жануарлар әлемі, туризмнің зор әлеуеті туралы қызықты мәліметтермен танысуға болады деп хабарлайды Altainews.kz тілшісі. 

Кітаптың тұсаукесері А. Пушкин атындағы облыстық кітапханада өтті. Сондай-ақ, бұл жерде сирек өсімдіктердің гербарий көрмесі ұйымдастырылды. 

Катонқарағай мемлекеттік ұлттық табиғи паркінің ғылым, экологиялық мониторинг және ақпарат бөлімі басшысы Әлия Ғабдуллина атап өткендей, мұндай фотобайқау ерекше форматта бірнеше жыл бойы өткізіліп келеді. Бұл табиғатты сүйетіндер мен фотоөнер жанкүйерлерінің қызығушылығын тудырады. Әртүрлі номинациялардың жеңімпаздарын әділдік пен объективтілік қағидаларын сақтай отырып, қазылар алқасы анықтайды.

ЕЛ ШЕТІНДЕ 

Катонқарағай ауданының ең шығыс нүктесінде, Шығыс Қазақстан облысында орналасқан Аршаты орманшылығының орманшысы Жомарт Аманбаев өмір сүріп, қызмет атқарады. 

Орманшылар реликті табиғатты қорғаудың алдыңғы шебінде. Олардың еңбегі бұл байлықтың қаншалықты нәзік және қорғанысқа мұқтаж екенін түсінуден басталады. Ұлттық парк қызметкерлері сирек аңдар мен құстардың мекені, эндемик өсімдіктер өскен орындардың нақты координаттарын жария етпейді. Бұл – флора мен фаунаны сақтау мақсатындағы табиғатты қорғау қызметінің негізгі қағидаларының бірі. 

Бұрын қар барысының суреттерін табу өте қиын болатын. Фотографтар мұрағаттарын көбіне шетелдік хайуанаттар бағындағы суреттермен толықтыратын. 

Ал қазір Алтай тауларының тағылары фототұзақтардың алдында түсіп, өздерінің жергілікті табиғаттағы бар екенін айқын дәлелдеп отыр. Әрине, фототұзақ кәсіби деңгейдегі фотостудия емес, бірақ ол табиғаттың шынайы көрінісін түсіреді. Бұл кадрлардан Қазақстан символдарының бірі саналатын Қызыл кітапқа енген қар барысын көруге болады.

БӘРІ ҒЫЛЫМИ НЕГІЗДЕ 

Катонқарағай мемлекеттік ұлттық табиғи паркі бас директорының ғылым жөніндегі орынбасары Раушан Қырықбаева ұлттық парктің құрылған күнінен бастап әріптестерінің күнделікті жұмысы туралы айтып берді. Жаңа кітапта олардың әртүрлі жылдардағы суреттері, табиғатты қорғау мекемесінің қалыптасу кезеңдері, ғылыми жоспарлары мен тақырыптары, серіктестік байланыстары қамтылған. 

Катонқарағай ауданында Константин Прокоповты көптеген тұрғындар таниды, тіпті қалада көшеде тоқтатып, алғыс білдіреді. Бұл, бәлкім, ғалым үшін ең үлкен марапаттардың бірі болар. Ол көптеген жылдар бойы өз ісіне жан-тәнімен беріліп, келешек үшін аянбай еңбек еткен. 

АЛҒАШҚЫ СОҚПАҚТАР 

Ұлттық парк қызметкерлері экотуризмді дамыту бағытындағы алғашқы жұмыстар мен дәстүрлердің қалай қалыптасқанын еске алды. 

Әріптестері алдымен облыстық, кейін республикалық және халықаралық деңгейлерге қалай шыққандарын еске алады. Катонқарағай ауданының балалары жақын және алыс шетелдердегі түрлі фестивальдерде жүлделі орындарға ие болған. 

Қазіргі уақытта экологиялық ағарту мен насихаттау, сондай-ақ балалар тәрбиесі қоғам үшін ерекше маңызды болып отыр. Облыс басшылығының туризмді дамыту туралы тапсырмасы аясында Катонқарағай ауданында пилоттық режимде ерекше «Қонақжай отбасы» тілдік жобасы табысты өткізілді. Жоба барысында балалар мемлекеттік тілді ана тілі ретінде пайдаланушылар ортасында өмір сүріп, тұрмыс-тіршілікті, еңбекті, мерекелер мен бос уақытты бірге өткізді.

ТҮБІНЕ ҮҢІЛСЕҢ 

Ұлттық парк қызметкерлері Катонқарағай фаунасының сирек кездесетін және ерекше өкілдерінен тұратын ерекше көрме-гербарийді дайындады. 

Шығыс Қазақстанда дәрілік және сәндік өсімдіктердің көптеп өсетіні белгілі. Бірақ олардың көпшілігін біз тіпті білмейміз. Жергілікті тұрғындар бала кезінен бұл өсімдіктерді көріп жүргенімен, олардың атаулары мен маңыздылығы жайлы толық ақпаратқа ие емес. Ғылыми қызметкер Глеб Болботовтың айтуынша, ұлттық парк – ғажайып өсімдіктер әлемі, мұнда күн сайын жаңалықтар ашылады. 

Жергілікті тұрғындар «алтын тамыр» деп аталатын алтай женьшені туралы жиі айтады. Сондай-ақ марал тамырының пайдалы қасиеттері мен халық медицинасында қолданылатын қызыл немесе аю тамыры туралы көптеген аңыздар бар. Көрмеге қойылған барлық өсімдіктердің ғылыми атаулары бар және олар жеткілікті түрде зерттелген.

ТӨЗІМ ЖӘНЕ ЕҢБЕК 

Катонқарағай ауданындағы таулы аймақтардағы су артерияларының ашылуы Шығыс Қазақстанның басқа аудандарына қарағанда кейінірек болады, бұл аймақтағы көктемгі су тасқыны жағдайларын бірнеше кезеңге бөлініп өтуіне себепші болады. 

Ғаламдық жылыну мен мұздықтардың еруі жағдайында су деңгейінің қалыпты болуына әсер ететін факторлардың бірі – орман массивтерінің болуы, оларды сақтау және мүмкіндіктерге сәйкес қайта қалпына келтіру. 

Ұлттық парк аумағында үнемі өрт сөндіру оқу-жаттығулары өткізіліп тұрады.

Мұнда, ұлттық парк питомниктерінде жасыл көшеттерге қамқорлық жасаған қызметкерлердің суреттері бар. Бұл көшеттердің әлі күнге дейін үлкен және қуатты ағаштарға айналатынына сену қиын болса да, олардың өмірлік циклінің көрінісін көрсетеді. 

Бұл шынында да ұзақ мерзімді жобалардың мәні мен ерекшелігі болып табылады, мұнда үлкен төзімділік пен күнделікті қажырлы еңбек қажет. 

Катонқарағайда табиғат пен мәдениетті сақтау міндеттерімен қатар, адамдар өздерінің ата-бабаларының дәстүрлерін, әдет-ғұрыптарын, білімдерін және тәжірибесін сақтау үшін де маңызды жұмыстар атқарып жатыр.

Мейір Тоқабаев