Отандық медицинаға деген сенімсіздік, аурудан қорқу, тақырыптың жабық болуы және бұл дертке қатысты жүздеген қате пікір мен мифтер – онкофобияның кең таралуына себеп болатын негізгі факторлар. Бұл қорқынышпен күресу кейде аурудың өзімен күресуден де қиын болуы мүмкін, деп хабарлайды Altainews.kz тілшісі. 

Бұл үрейде жыныс, жас, білім деңгейі немесе әлеуметтік мәртебе бойынша бөлініс жоқ. Қоғамдық ортада онкологиялық диагноздарды ашық талқылау халықтың сана-сезіміне өзгеріс әкелуде. 

Шығыс Қазақстан облысында онкологиялық аурулар арасында өкпе қатерлі ісігі ең жиі кездеседі. Екінші орында – сүт безі қатерлі ісігі (оның ерте кезеңдерде анықталуы жиілеп келеді). Одан кейін тік ішек, тері қатерлі ісіктері орналасқан. Жыл сайын ШҚО-да шамамен 2,5 мың жаңа жағдай тіркеледі. 

АЛҒАШҚЫ БЕЛГІЛЕР 

Біздің кейіпкеріміз – Өскемен қаласының жас әрі табысты тұрғыны Жаннат Қозығұлова. Ол Instagram әлеуметтік желісінде белсенді түрде өз өмір салты, дұрыс тамақтану мен спорт қағидалары, сондай-ақ отбасы құндылықтары туралы бөліседі. Жақында Жаннат өз оқырмандарына қатерлі ісікті жеңгені туралы хабарлады. 

Кейіпкеріміздің оқиғасы – өз денсаулығына саналы және мұқият қараудың жарқын мысалы. Ол алғашқы белгілерді, яғни ағзада бірнәрсе дұрыс еместігін ерте байқады және дер кезінде медициналық көмекке жүгінді. Алайда, өкінішке қарай, көп адам дәл осы алғашқы «қоңырауларды», яғни тексерістен өту қажет екендігін көрсететін симптомдарды елемей жатады. 

ҮЗДІК ДИАГНОСТИКА

Шығыс Қазақстан тұрғындарына онкологиялық ауруларға қатысты негізгі білімдерге ие болу және онкологиялық сақтықты сақтау қажет, себебі біздің облысымыз – республикада ең жоғары деңгейдегі онкологиялық аурулармен ауыратын аймақтардың бірі. Дегенмен, ол бір мезгілде рак ауруын ерте анықтауда да алғашқы орындарда.

Ерте анықтау алғашқылардан бастап жедел медициналық жәрдем қызметі арқылы басталады. Біздің онкологиялық қызметіміз бірінші деңгейде аудандық және қалалық ауруханалардағы қарау кабинеттерін, екінші деңгейде онкологиялық орталықты, үшінші деңгейде Алматы қаласындағы Онкология және радиология институтын қамтиды. Ерте диагностикаға барлық деңгейлердің тығыз ынтымақтастығы мен скринингтік бағдарламалардың жүргізілуі ықпал етеді. Бүгінде онкологияда үш скрининг жүргізілуде – жатыр мойны, сүт безі және колоректалды қатерлі ісікті анықтау.

Бүгінгі күні рак ауруларын емдеудің біздің облыста да сәтті жүзеге асырылуы сөзсіз. Ең бастысы, скринингтерге, медициналық тексерулерге мән беру, қала мен аудан орталықтарында дәрігерлердің өткізетін ашық есік күндеріне келу. Осы күндерде тұрғындар дәрігердің жолдамасынсыз, медициналық сақтандыру мәртебесіне қарамастан, тегін консультация алып, диагностикадан өтіп, өздерінің онкологиялық статусын біле алады.

Алғашқы күдіктер туындаған жағдайда, адам тұрғылықты жері бойынша емханаға барып, минималды тексерулерді өтеді, содан кейін науқас аудандық онкологқа жіберіліп, терең диагностикадан өтеді. Егер диагноз расталса, пациент онкологиялық орталыққа жіберіледі, онда диагноз егжей-тегжейлі зерттеліп, әрі қарай емдеу шешімі қабылданады. Әр деңгейде пациентке онкологиялық маркер қойылады. Барлық осы процесс бақылауға алынады.

КҮРЕСКЕР ЖӘНЕ ОПТИМИСТ

Жаннат Қозығұлова ауыр сынақтан өтті, бірақ өзінің мінезі мен оптимизмінің арқасында аурумен күресте жеңіп шықты. Оны тегін емдеді – операциядан кейін 18 химиялық терапия курсы тағайындалды. 15-ші курстан кейін асқынулар пайда болды: цистит пен қан кету, осыған байланысты Жаннат соңғы үш курсынан бас тартты. Қиындықтарға қарамастан, ол бүкіл процесті жеңіл өткізді, ал оның ата-анасы әлдеқайда қатты алаңдады.

Жаннат жағдайдың барлық ауырлығын мүмкіндігінше түсінбегенін айтады, бірақ қазіргі уақытта рецидивтің мүмкіндігі туралы біліп, МРТ жасатып, денсаулығын мұқият бақылап отыр. Ол бұл тәжірибені маңызды сабақ ретінде қарастырады: денсаулыққа қамқорлықты кейінге қалдыру – өзіңе қамқорлықты кейінге қалдыру дегенді білдіреді.

Осындай жағдайларда психологиялық қолдау өте маңызды рөл атқарады. Онкологиялық орталықта психологтар жұмыс істейді, олар пациенттер мен олардың туыстарына ғана емес, орталық қызметкерлеріне де көмек көрсетеді, бұл барлық қатысушылардың моральдық жағдайын қолдауға көмектеседі.

МӘҢГІЛІК ЖАҢАРУ

Ерте диагноз қоюда үлкен жауапкершілік поликлиникалардың медициналық қызметкерлеріне жүктеледі. Бүгінгі таңда терапевттер мен скрининг кабинеттерінің мамандары бастапқы сатыда қатерлі ісікті күдіктеніп, науқасты тексеруге жіберуге қажетті білім мен дағдыларға ие болуға тиіс. Сондықтан қазіргі уақытта оларды онкологиялық сақтық принциптеріне үйрету белсенді жүргізілуде.

Онкологиялық қызметте үш деңгейлі оқыту бағдарламасы жұмыс істейді: бірінші деңгейде онкологиялық орталықтың мамандары емханалардың медициналық қызметкерлеріне білім береді, екінші деңгейде еліміздің және шетелдердің жоғары білікті мамандарымен шеберлік сабақтары өтеді. Үшінші деңгейде онколог дәрігерлері мен орта медициналық персонал шетелге барып, жоғары технологияларды үйреніп, оларды Өскемен қаласында енгізеді. 2017 жылдан бері 50 дәрігер, медбике, зертханашы әлемнің жетекші клиникаларында, атап айтқанда Ұлыбритания, Израиль, Оңтүстік Корея, Германия, Литва елдерінде оқыды. Осы уақыттан бері медициналық мекемеде 23 жаңа технология енгізілді, бұл облыс тұрғындарына жоғары технологиялық емдеуді өз өңірінде алуға мүмкіндік берді.

Жаңа білім мен дағдылар дәрігерлерге қазіргі заманғы жабдықтарда қолдануға мүмкіндік береді. Бүгінде онкологиялық орталық заманауи МРТ және КТ аппараттарымен жабдықталған. Осы жабдықтармен аудандық ауруханалар да қамтылған. Сонымен қатар, ПЭТ-КТ аппараты сатып алу үшін жобалық-сметалық құжаттама әзірленуде.

Өзіңнің онкологиялық орталығы үнемі жаңаруда. Оған соңғы үлгідегі техникалармен жабдықтау ғана емес, бірнеше бөлімшенің жөндеу жұмыстары да жүргізілді. Енді аурухананың дәліздері қорқынышты тоннельдерге ұқсамайды, қабырғаларында өмір сүруге және күресуге шақыратын картиналар ілулі тұр. Бұл жылы жөндеу жұмыстары жалғасын табады. Облыс онкологиялық қызметінің алдында үлкен міндеттер тұр. Шығыс Қазақстанда медициналық туризмді дамыту бойынша маңызды жоба іске қосылды, және облыстық онкологиялық орталық Қазақстандық медициналық туризм ассоциациясына алғашқы болып қосылды.

ТӨРТІНШІ САТЫДА ЕМДЕУ

Қазақстанда адам папилломасы вирусына (АПВ) қарсы вакцинация басталды. Вакцинацияға ата-аналардың келісімімен 11 жасар қыздар қатысады.

Бұл вакцинаның қажеттілігі неде, АПВ-ның онкологиямен байланысы қандай және қазақстандық ата-аналардың вакцинаға қатысты болатын асқынуларға деген қорқыныштары негізделген бе?

Бүгінде өңір медицинасында обыр ауруларын ерте анықтауда үлкен серпіліс жасалды. Ал енді біздің алдымызда сол мүмкіндіктерді дұрыс пайдаланып, уақытында тексерілуден өтіп, тиімді емделіп, жазылып шығу міндеті тұр.

 Меруерт Бахтиярова