Халық саны 728 868 адамды құрайтын Шығыс Қазақстан облысында онкологиялық аурулармен күрес бойынша айтарлықтай жұмыстар жүргізіліп келеді. Қазіргі кезде облыста онкологиялық көмек екі деңгейде көрсетіледі. Бірінші деңгей – амбулаториялық-емханалық көмек, ал екінші деңгей – өңірлік онкологиялық орталықтарда көрсетілетін мамандандырылған көмек, деп хабарлайды Altainews.kz тілшісі.

Екінші деңгейде облыс орталығында орналасқан «Шығыс Қазақстан көпсалалы онкология және хирургия орталығы» ШЖҚ КМК онкологиялық көмек көрсетеді. Бұл орталықта 90 стационар алмастыратын және 110 стационарлық төсек орналастырылған. Орталықта 140 төсек онкологиялық бейіндегі, 7 төсек хирургиялық бейіндегі, 43 төсек радиологиялық бейіндегі және 10 төсек паллиативтік көмек көрсетуге арналған. Бұл орындар онкологиялық аурулармен күресуші пациенттер үшін қажетті жағдайлармен қамтамасыз етілген.

2024 жылдың 11 айы бойынша бұл орталықта 9 859 пациент мамандандырылған ем алды, бұл өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 9,8%-ға артық. Осы кезең ішінде тәулік бойы стационарда 3917 науқас емделіп, күндізгі стационарда 5904 науқас ем алды. Стационарды алмастыратын көмектің 4%-ға өсуі байқалады. Онкологиялық науқастардың контингенті 3,9%-ға артты.

2024 жылдың 11 айының қорытындысы бойынша Шығыс Қазақстан облысында қатерлі ісіктермен сырқаттанушылық 2 338 жағдайды құрады, бұл – 100 мың адамға шаққанда 320,8 адам. 2023 жылмен салыстырғанда сырқаттанушылық көрсеткіші 2,3%-ға төмендегенімен, бұл көрсеткіш ҚР орташа көрсеткішінен жоғары (100 мың адамға – 205,8). Қатерлі ісікке шалдығу деңгейінің төмендеуі Өскемен, Риддер қалалары мен Алтай, Үлкен Нарын аудандарында байқалады. Алайда, өкпе, колоректалды және ұйқы безі обырлары бойынша сырқаттанушылықтың артуы көрінеді.

Облыс бойынша анықталған қатерлі ісіктердің құрылымында бірінші орында сүт безі обыры – 262 жағдай, екінші орында колоректалды қатерлі ісік – 252 жағдай, үшінші орында өкпе обыры – 251 жағдай, төртінші орында простата обыры – 142 жағдай, бесінші орында асқазан обыры – 99 жағдай тұр. Қатерлі ісікпен ауырғандар арасында әйелдер саны 53,7% (1256 жағдай), ерлер саны 46,4% (1082 жағдай) құрайды. Ең көп сырқаттанған топ – 50 мен 85 жас аралығындағы адамдар, ал аурудың шыңы 65 жаста байқалады.

Қатерлі ісіктен болатын өлім-жітім 100 мың тұрғынға шаққанда 100,2 жағдайды құрады, бұл 2023 жылмен салыстырғанда 1,9%-ға төмендеген. Дегенмен, облыста қатерлі ісіктен өлім-жітім республикалық көрсеткіштен 63%-ға жоғары. Өлім-жітімнің өсуі Шемонаиха, Глубокое және Алтай аудандарында байқалады. Ерлер арасында өлім-жітім деңгейі жоғары, олар 56,1% (410 жағдай), ал әйелдер үшін бұл көрсеткіш 43,9% (320 жағдай) құрайды. Өлім-жітімнің ең жоғары деңгейі 60-75 жас аралығындағы ерлер мен 60-65 жас аралығындағы әйелдерде байқалады.

ҚР Үкіметінің 2023 жылғы 5 қазандағы №874 қаулысымен бекітілген «Қазақстан Республикасында онкологиялық аурулармен күрес жөніндегі 2023-2027 жылдарға арналған кешенді жоспар» аясында 5 негізгі бағыт бойынша көрсеткіштер белгіленген. Бұл жоспар онкологиялық аурулардың алдын алу, ерте кезеңде анықтау, емдеу сапасын арттыру және пациенттерге паллиативтік көмек көрсету бойынша бірқатар шараларды қамтиды. Кешенді жоспарды іске асыру нәтижесінде облыс бойынша онкологиялық аурулармен күрес шараларының тиімділігі артып, тұрғындардың өмір сапасы жақсарады.

Шығыс Қазақстан облысында онкологиялық көмек көрсету жүйесі екі деңгейде ұйымдастырылып, онкологиялық аурулармен күрес жөніндегі кешенді жоспар аясында көптеген жұмыстар атқарылуда. Алайда қатерлі ісіктермен сырқаттанушылықтың деңгейі әлі де жоғары, әсіресе өкпе, колоректалды және сүт безі обырларының таралуы байқалады. Өлім-жітімнің көрсеткіштері төмендегенімен, олар республикалық деңгейден жоғары болып қалуда. Алдағы уақытта кешенді жоспар аясында қабылданатын шаралар онкологиялық аурулардың алдын алу және емдеу тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді.

Шығыс Қазақстан облысында онкологиялық аурулармен күрес бойынша кешенді жоспарды іске асыру бірнеше маңызды бағыттарды қамтиды. Бұл жоспар облыстағы онкологиялық көмек көрсету деңгейлерін арттыру, аурулардың ерте сатыда анықталуын қамтамасыз ету, өлім-жітім деңгейін төмендету және медициналық туризмді дамыту сияқты басты мақсаттарды көздейді.

Шығыс Қазақстан облысында онкологиялық қызметтерді жаңғырту шеңберінде медициналық туризмді дамыту жобасы қолға алынған. Бұл жоба 2024 жылдың мамыр айынан бастап іске қосылды. Орталықта медициналық туризмді дамыту үшін арнайы құрылымдық бөлімше құрылып, халықаралық ынтымақтастық орнатылды. 158 клиентке қызмет көрсетілген, олардың ішінде ТМД елдерінен, АҚШ, Германиядан келген пациенттер де бар. Бұл шаралар облыстың медициналық қызмет көрсету деңгейін арттыруға және шетелден келген пациенттерге жоғары сапалы медициналық көмек көрсетуге бағытталған.

Шығыс Қазақстан облысында онкологиялық көмек көрсету жүйесінің дамуы айтарлықтай оң нәтижелерге қол жеткізуде. Ерте диагностика, ауруларды анықтау және емдеудің тиімді әдістері арқылы сырқаттанушылықты төмендету, өлім-жітімді азайту және медициналық туризмді дамыту секілді шаралар облыс тұрғындарының денсаулығын жақсартуға және медициналық қызметтің сапасын арттыруға бағытталған. Кешенді жоспардың жүзеге асырылуы, оның индикаторлары мен нәтижелері, облыс бойынша онкологиялық көмек көрсету сапасын одан әрі жақсартуға мүмкіндік береді.

Шығыс Қазақстан облысында онкологиялық көмек көрсету жүйесінің дамуына байланысты бірнеше маңызды мәселелер туындауда. Бұл мәселелердің шешілуі облыстағы онкологиялық ауруларды ерте анықтау және емдеу қызметін жетілдіруге бағытталған.

Облыстағы Самар ауданы аудандық ауруханасы және Күршім ауданының аудандық ауруханасында онколог-дәрігерлердің тапшылығы байқалады. Бұл мәселе өңірде онкологиялық аурулармен күреске қажетті медициналық мамандардың жетіспеушілігін көрсетеді. Шешу жолы ретінде әкімнің гранты бойынша онкология бағыты бойынша резидентурада екі маман оқытылады. Оқуды аяқтау мерзімі 2025 жылға жоспарланған. Бұл шара медициналық кадрларды даярлауды қамтамасыз етіп, онкологиялық көмек көрсету сапасын арттыруға ықпал етеді.

Осы шаралар өңірде онкологиялық аурулармен күрес деңгейін көтеруге, мамандардың тапшылығын жоюға және медициналық жабдықтарды жаңартуға ықпал етеді.

 Ержан Әбіш