Қасым-Жомарт Тоқаев сайлауда жеңіске жеткеннен кейін еліміз ұстанатын сыртқы саясаттың басты қағидаларын тағы бір айқындап берді.

Қазақстанның сыртқы саясатындағы негізгі бағыттар тұрғындар арасында жиі түсініспеушілік тудыратыны жасырын емес. Бірі Ресеймен жақын қарым-қатынасты ұнатпаса, тағы бірі еліміздің Қытай Халық Республикасына тәуелді болуынан қорқады. Десе де, Қасым-Жомарт Тоқаевтың теңдестірілген көпвекторлы сыртқы саясатты жүргізуге негізделген дипломатиялық табыстары еліміз үшін үлкен мүмкіндіктер ашатынын да ескерген жөн, деп хабарлайды Altaynews.kz сайты. 

  – Қазақстан өз ұлттық мүддесін қорғауға бағытталған теңгерімді және конструктивті сыртқы саясатын жүзеге асыруды жалғастырады. Ресеймен, Қытаймен және Орталық Азиядағы бауырлас мемлекеттермен, интеграциялық бірлестіктер жөніндегі серіктестермен арадағы өзара тиімді ынтымақтастық пен стратегиялық әріптестік мәселелері басты назарда болады. АҚШ-пен, Еуропалық Одақпен, Азия, Таяу Шығыс және Кавказ мемлекеттерімен, сондай-ақ басқа мүдделі елдердің барлығымен көпжақты ынтымақтастықты дамыту үшін бар күш-жігерімізді жұмсаймыз. Қазақстан қазіргі халықаралық құқық пен БҰҰ Жарғысын берік ұстанатын ел болып қала береді, – деді ол ұлықтау рәсімінде сөйдеген сөзінде.

Бұл сөздерді біздің экономикалық болашағымыздың жаңа бейнесін қалыптастырудың жаңа негізі ретінде қарастыруға болады.

Жақында ғана елімізде "Еуропалық Одақ – Орталық Азия" екінші экономикалық форумы өтіп, оған ҚР Премьер-Министрі қатысқан болатын. Сондай-ақ Әлихан Смайылов Дохаға сапармен барып, Катар экономикалық форумына қатысып, Қырғызстандағы әріптесімен, сондай-ақ Сингапурдан келген делегациямен маңызды келіссөздер жүргізді. Бұл іс-шаралар Қазақстанда күн сайын шиеленісіп келе жатқан геосаяси жағдайға байланысты бағытталған экономикалық және көліктік-логистикалық әртараптандыру жолындағы маңызды қадам және Президент Қасым-Жомарт Тоқаев сыртқы саяси аренада қолға алып отырған қадамдар мен бастамаларға қосымша болды. Сонымен қатар Мемлекет басшысы да Мәскеуде өткен Еуразиялық экономикалық форумға және Сианда өткен "Қытай-Орталық Азия" саммитіне қатысып қайтқанын атап өту маңызды.

Осы орайда сарапшылар еліміздің кезекті экономикалық дамуына мүмкіндіктер туындағанын айтып, әлеуметтік желіде өз ойларын білдірген.

Әділ Кәукенов, қытайтанушы, China Center бас директоры:

– Қазақстан тарихи тұрғыдан Еуразиядағы орталық ел және Шығыс пен Батысты байланыстыратын бірегей өркениеттің өкілі болып табылады. Сондықтан біздің еліміз үшін тек тату, жақын қарым-қатынас қана емес, өңірлік өзара іс-қимыл тізбегін құру да өте маңызды. Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың ЕАЭО жұмысына қатысу үшін жасаған кезекті сапары да осы саясатты нығайтуға бағытталған. Атап айтқанда, ЕАЭО-дағы Қытай бағытының маңыздылығын атап өтті, Қазақстан Қытаймен және бүкіл Шығыс Азиямен жұмыс істеу бойынша инфрақұрылымды белсенді түрде құруда.

Андрей Чеботарев, саясаттанушы, "Альтернатива" өзекті зерттеулер орталығының директоры:

– 24 және 25 мамырда Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев тиісінше II Еуразиялық экономикалық форумға және Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңестің отырысына қатысты. Оның осы іс-шаралардағы сөздерінен өз отандастарына да, Қазақстанның сыртқы саяси және сыртқы экономикалық әріптестеріне де арналған келесі негізгі месседждерді бөліп көрсетуге болады:

1. Қазақстан Еуразиялық экономикалық одаққа (ЕАЭО) кіргелі, 2015 жылдан бастап одаққа қатысушы басқа елдермен сауда айналымының 74%-ға өсуі байқалды. Сонымен қатар қазақстандық өнімнің осы елдерге экспорты 98%-ға өсті. Еліміздің әлеуетіне байланысты түрлі салаларда басқа қатысушы елдермен бірлескен жобаларды іске асыруды қоса алғанда, Еуразиялық өнеркәсіптік кооперацияны дамыту орталығы ретінде әрекет етуге дайын.
2. Мемлекет басшысы саудада үнемі туындайтын өзара кедергілер мен шектеулердің көптеген фактілеріне назар аударып, серіктестерді нақты шешімдер қабылдап, ситуациялық уағдаластықтар тактикасынан алшақтатуға шақырды.
3. ЕАЭО бастапқыда құрылған және экономикалық интеграцияның мемлекетаралық бірлестігі ретінде дамуын жалғастыруы тиіс. Осыған байланысты Қазақстан Беларусь пен Ресейдің қатысуымен одақтас мемлекеттің құрылуы мен дамуын осы елдердің толыққанды бастамасы ретінде таныды. ЕАЭО-ға келетін болсақ, оның қызметі мен дамуы Еуразиялық экономикалық одақ туралы шарт және Еуразиялық экономикалық интеграцияны дамытудың 2025 жылға дейінгі стратегиялық бағыттары шеңберінде қатаң түрде жүргізілуі тиіс.
4. ЕАЭО-ға қатысушы елдердің көлік-логистикалық мүмкіндіктерін олардың әрқайсысы үшін саяси және экономикалық тұрғыдан тиімді бағыт ретінде дамытуға баса назар аудару. Бұл ретте Солтүстік-Оңтүстік көлік дәлізін (Ресей – Иран – Үндістан) және Транскаспий халықаралық көлік бағытын (Қытай – Қазақстан – Еуроодақ) тең дәрежеде пайдалану ұсынылды.
5. ЕАЭО-ның Қытаймен өзара іс-қимылын кеңейту қажет. Бұл ұсыныс Қасым-Жомарт Тоқаевтың осы елге мемлекеттік сапарының және "Орталық Азия – Қытай" саммитінің қорытындыларына айқын негізделген. Сонымен қатар 2015 жылы Владимир Путин мен Си Цзиньпин ЕАЭО мен "Жібек жолының экономикалық белдеуін" біріктіруге келісті. Ал 2018 жылы ЕАЭО мен ҚХР арасында сауда-экономикалық ынтымақтастық туралы келісімге қол қойылды. Енді Қазақстан осы уағдаластықтарды өзекті және нақты мазмұнмен толықтыруға жәрдемдесуге дайын.
6. ЕАЭО-ның Вьетнам, Египет, Израиль, Үндістан, Индонезия, Иран, БАӘ және Сербиямен өзара іс-қимылын жандандыру қажет. Бұл жағдайда Қазақстан Одақ шеңберінде өзінің сыртқы саясатының көпвекторлық қағидатын қолдануға ниетті. Иран, атап айтқанда, Челябинск – Болашақ – Иран теміржол магистралі бойынша жүрдек жүк пойыздарын іске қосу көзделуде.
7. ЕАЭО-дағы күшті де, әлсіз де жақтарын мұқият талдап, анықтау қажет. Ол үшін Еуразиялық экономикалық комиссияға одақты одан әрі дамыту жөніндегі нақты ұсынымдармен Еуразиялық интеграцияның бірінші кезеңі туралы баяндама дайындауды тапсыруды ұсынды. Бұл 2025 жылы энергия ресурстары мен қаржының ортақ нарығын құруды ескере отырып, ЕАЭО өзінің дамуының жаңа деңгейіне шығатындығына байланысты. Алайда осы уақытқа дейін жоғарыда аталған және басқа мәселелерді мүмкіндігінше жою керек. Рас, ЕАЭО-ға қатысушы елдер бұған қаншалықты дайын, оның ішінде күрделі геосаяси жағдайды ескере отырып, әзірге нақты айту қиын.