Қазақстанның өнеркәсіп саласы соңғы жылдары инновациялар мен жаңа технологияларды енгізуде маңызды қадамдар жасап, әлемдік деңгейде өз орнын нығайтуда. Бұл ретте жасанды интеллект (ЖИ) жүйелерін қолдану арқылы тау-кен металлургия саласында қауіпсіздікті қамтамасыз ету және жұмыс тиімділігін арттыру мәселелері күн тәртібінде тұрған басты мәселелердің біріне айналып отыр.

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың биылғы Жолдауында өнеркәсіптің цифрландыруы мен инновациялық технологияларды коммерцияландыру мәселесіне айрықша назар аударылды. Бұл бағыттағы ең маңызды бастамалардың бірі – Д. Серікбаев атындағы ШҚТУ-да «Жасанды интеллект жүйелерін тау-кен металлургия саласына енгізу» атты қосымша жобаның жүзеге асуы, деп хабарлайды Altainews.kz тілшісі.

«Жасанды интеллект жүйелерін тау-кен металлургия саласында қолдану» атты жобаның аясында арнайы «Industrial AI» компетенция орталығы құрылды. Бұл орталықтың басты мақсаты – ЖИ технологияларын тау-кен металлургия саласына енгізу және өндірістік процестерді автоматтандыру. Жобаның ауқымында әлемдік деңгейдегі инновациялық шешімдер әзірлеу мен енгізу көзделген. Бұл жүйелер тау-кен өнеркәсібі мен металлургияның негізгі процестері (барлау, өндіру, байыту, металлургия) мен көмекші салаларында (энергетика, техникалық қызмет көрсету, экология) қолданылмақ.

Жоба аясында өндірістік сектордағы негізгі процестерді ЖИ арқылы бақылап, тиімділікті арттыру, еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету көзделуде. Бұл бастама тек қазақстандық емес, әлемдік нарықтағы тау-кен металлургия саласының бәсекеге қабілеттілігін арттыруға бағытталған.

Жоба аясында бірнеше отандық компаниялар бірігіп, консорциум құрды. Оған «Alpha-Safety», «Rating», «Normal Work» және «Дипмайн Технолоджис» сияқты білікті компаниялар кірді. Бұл серіктестіктің мақсаты – ЖИ жүйелерін өңдеу, тестілеу және өндіріске енгізу үшін бірлесіп жұмыс істеу. Консорциум өзара тәжірибе алмасу, жаңа технологияларды игеру және инновациялық шешімдерді құру үшін тиімді платформа болып табылады.

Бұл бірлескен жұмыстың нәтижесінде тау-кен металлургия саласына ЖИ негізінде бірнеше маңызды жобалар енгізіледі. Олардың ішінде машиналық көру жүйесін енгізу маңызды орын алады. Бұл жүйе видеожазбаларды түрлі көздерден талдап, объектілерді анықтай алады, сондай-ақ қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін ескерту хабарламаларын генерациялайды. Сонымен қатар, жүйе өндірістік процестерді бақылап, нақты уақыт режимінде деректерді өңдеуге мүмкіндік береді.

Жоба барысында бірнеше инновациялық жобалар әзірленіп, олардың іске асырылуы жоспарлануда. Олардың бірі – «Геофизикалық, минералогиялық және геохимиялық деректерді талдау және болжау жасау» жобасы. Бұл жоба геологиялық зерттеулерді нақты әрі тиімді жүргізуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, «MES жүйесі» жобасы да маңызды болып табылады. Бұл жүйе компанияның энергетикалық инфрақұрылымын тиімді басқаруға, энергия шығынын азайтуға және экологиялық қауіптерді болдырмауға бағытталған.

Өндірістік жабдықтардың мониторингі мен олардың жұмыс тиімділігін арттыру үшін «ЖИ жүйесі» енгізілмек. Бұл жүйе айналмалы жабдықтардың күйін бақылап, ақаулардың алдын алуға көмектеседі. Сонымен қатар, ол әрбір құрылғының жұмыс жағдайын талдап, болжамдар жасап, поломкалардың алдын алу үшін ескерту береді.

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің 2023 жылғы Жолдауында инновациялық технологияларды коммерцияландыру мәселесіне ерекше назар аударды. Ол Қазақстанның ғылыми әлеуетін өндірістік секторда кеңінен қолдануға шақырып, ғылыми зерттеулердің экономикалық тиімділігін арттыруды тапсырды. Президенттің айтуынша, ғылым мен өндірісті интеграциялау арқылы жаңа технологиялар тек қана еліміздің экономикасын дамытуға емес, сонымен қатар халықаралық нарықтағы бәсекеге қабілеттілігін арттыруға мүмкіндік береді.

Жоғарыда аталған жоба да осы мақсатты көздейді. Жиі кездесетін мәселе – ғылыми жетістіктердің өндірістік деңгейде қолданылмауы, яғни олардың коммерцияландырылмауы. Бұл жоба ЖИ жүйелерін тау-кен металлургия саласында тиімді пайдалану арқылы еліміздегі инновациялық өнімдердің бәсекеге қабілеттілігін арттыруды мақсат етеді. Мұндай бастамалар Қазақстанның өнеркәсіп саласын жаңғыртуға және жаңа технологиялар енгізу арқылы әлемдік нарықта өз орнын нығайтуға мүмкіндік береді.

Жасанды интеллект негізінде енгізілетін бұл жүйелер тау-кен металлургия саласын дамытудағы маңызды қадам болып табылады. Бұл жоба Қазақстанның ғылым мен өндіріс арасындағы көпірді нығайтуға, инновациялық шешімдерді өндіріске енгізуге және жалпы экономиканың тиімділігін арттыруға бағытталған. Мемлекет басшысының коммерцияландыру жөніндегі тапсырмаларын жүзеге асыру үшін осы сияқты жобалардың іске асуы аса маңызды. ЖИ жүйелері арқылы өндірістік процестерді жетілдіру, қауіпсіздікті қамтамасыз ету және экологиялық мәселелерді шешу – бұл Қазақстанның жаңа технологияларға бағытталған болашағын айқындайтын маңызды бастама болып табылады.