Әрбір адамның өмірінде ең басты қажеттілік – тұрақты табыс көзі. Себебі жұмыс – жай ғана қаражат табудың жолы емес, ол – адам өзін қоғамның толыққанды мүшесі ретінде сезінетін, арманына қадам басатын, болашағына сеніммен қарайтын тірек. Жұмыссыздық жайлаған өңірде үміт сөніп, өмір сапасы төмендейді. Ал тұрақты жұмыспен қамтылған қоғамда тыныштық та, дамуға деген серпін де бар, деп хабарлайды Altainews.kz тілшісі. 

Сондықтан жұмыссыздықпен күрес – тек экономикалық емес, әлеуметтік әрі адамгершілік мәселе. Бұл тұрғыда соңғы жылдары Шығыс Қазақстанда жүзеге асып жатқан нақты жобалар мен бағдарламалар елдің ертеңіне деген сенімді нығайтып отыр. Жұмыссыздық деңгейінің төмендеуі – жай ғана сандардың азаюы емес, ол – мыңдаған тағдырдың түзелуі, мыңдаған отбасы тұрмысының жақсаруы.

Жұмыссыздық деңгейі төмендеді

Жұмыссыздық – кез келген өңірдің әлеуметтік-экономикалық даму көрсеткіштерінің бірі. Ол халықтың тұрмыс деңгейіне, қоғамдағы тұрақтылық пен әл-ауқатқа тікелей әсер етеді.

Ұлттық статистика бюросы Шығыс Қазақстан облыстықдепартаментінің 2024 жылғы 4 тоқсандағы мәліметінше жұмыссыздар саны – 17 765 адам, жұмыссыздық деңгейі – 4,6%.

Бұл көрсеткіштер Шығыс Қазақстанда жұмыссыздық мәселесінің өзекті екенін көрсетеді. Мемлекеттік және жергілікті деңгейде жүзеге асырылатын жаңа жұмыс орындарын ашу, кәсіпкерлікті қолдау және кадрларды қайта даярлау бағдарламалары өңірдегі жұмыссыздық деңгейін төмендетуге сеп болуға тиіс.

Жұмыссыздықты төмендету – кез келген аймақ үшін стратегиялық міндеттердің бірі. Осы бағытта Шығыс Қазақстанда бірқатар тиімді жобалар мен бағдарламалар іске асып жатыр. Олар еңбек нарығындағы тұрақтылықты қамтып қана қоймай, азаматтардың экономикалық белсенділігін арттыруға ықпал етуде.

Іске асып жатқан жұмыспен қамту жобаларының атаулары түрлі болғанымен, мәні – бір, яғни жұмыссыздарды оқыту және жұмысқа орналастыру.

Облыстың жұмыспен қамту органдары өз жұмысында 2023 жылғы 1 шілдеде қабылданған Әлеуметтік кодексті басшылыққа алады.

Еліміздегі жұмыспен қамту орталықтары 2023 жылғы 1 шілдеден бастап Еңбек мобильділігі орталықтарына айналған. Шығыс Қазақстанның еңбек ұтқырлығы орталығы өз қызметін қалалар мен аудандардың Мансап орталықтары арқылы жүзеге асырады.

Әлеуметтік кодексті іске асыру шеңберінде еңбекке қабілетті азаматтарға Мансап орталықтары арқылы жұмыс табуға жәрдем көрсетіледі.

Атап айтсақ, Мансап орталықтары немесе электронды еңбек биржасы арқылы бос жұмыс орындарына орналастыру, мемлекет субсидиялайтын уақытша жұмыс орындарына – қоғамдық жұмыстарға, әлеуметтік жұмыс орындарына, жастар практикасына, «Күміс жас» жобасы арқылы жұмысқа орналастыру, қысқамерзімді кәсіптік оқыту, skills.enbek.kz платформасында сұранысқа ие дағдыларды онлайн оқыту, business.enbek.kz порталда кәсіпкерлікке оқыту. Сондай-ақ халықтың әлеуметтік осал санаттары үшін бизнес-идеяларды іске асыру үшін грант алу көзделген, грант мөлшері биыл – 1 572 800 теңге.

Бұл – жүзеге асырылып жатқан мемлекеттік бағдарламалар мен жергілікті бастамалардың тиімділігін айғақтайды. Ең бастысы – бұл жобалар азаматтарға өз кәсібін табуға, қоғамда өз орнын иеленуге мүмкіндік беріп отыр.

Жастар арасындағы жұмыссыздық мәселесін шешу үшін нақты шаралар қолға алынуда.

Осы жылдың алғашқы екі айында облыстың жұмыспен қамту органдарына 1682 жас өтініш білдіріп, оның 703-і жұмыспен қамтылды. Атап айтсақ, 257 адам бос жұмыс орындарына орналастырылды, 252 адам ақылы қоғамдық жұмыстарға, 32 адам әлеуметтік жұмыс орындарына, 54 адам жастар тәжірибесіне жіберілді, 48 адам skills.enbek.kz порталда онлайн оқытудан өтті, 60 адам «Бастау бизнес» жобасы бойынша Business.enbek.kz порталда кәсіпкерлік негіздерін оқыды.

Бұл көрсеткіштер облыста жастарды қолдауға бағытталған жүйелі жұмыстардың бар екенін дәлелдейді. Мұндай шаралар жастардың еңбек нарығына бейімделуіне және табысты болашағын құруына үлкен серпін бермек.

Күнкөріс деңгейінің мөлшері қандай?

Халықтың әлеуметтік-экономикалық жағдайының маңызды көрсеткіштерінің бірі – ең төменгі күнкөріс деңгейі мен медианалық табыс мөлшері. Бұл көрсеткіштер азаматтардың өмір сүру сапасын, табыс деңгейін және кедейшілік деңгейін бағалауда негізгі өлшем ретінде алынады. Биыл бастап елімізде бірқатар әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштер жаңартылды.

Қазақстандағы ең төменгі күнкөріс деңгейі 2025 жылдың 1 қаңтарынан бастап 46 228 теңгені құрайды. Айлық есептік көрсеткіш мөлшері – 3 932 теңге. Республикадағы ең төменгі жалақы мөлшері 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап – 85 000 теңге, былтыр да осы деңгейде болған.

Жалпы алғанда, өңірдегі негізгі әлеуметтік көрсеткіштер тұрғындардың өмір сүру деңгейін тұрақты бақылауға және оны жақсарту бағытында нақты шешімдер қабылдауға мүмкіндік береді.

Атаулы әлеуметтік көмекті есептеу тәсілі өзгерді

Табысы төмен азаматтарды қолдау шараларының бірі – жан басына шаққандағы орташа табысы кедейлік шегінен төмен болған кезде тағайындалатын атаулы әлеуметтік көмек.

2024 жылы 1 млрд теңге сомасына 1804 отбасына (8560 адам, оның 5396-ы – бала) атаулы әлеуметтік көмек көрсетілді.

Атаулы әлеуметтік көмек алушылардың табысын арттыру мақсатында әлеуметтік бағдарламалардың түрлі құралдары (гранттар, жеңілдікпен кредит беру, «Ауыл аманаты» жобасы бойынша кредит беру) пайдаланылды.

Нәтижесінде атаулы әлеуметтік көмекке 2023 жылмен салыстырғанда 30%-ға аз жүгінген (1.01.2024 ж. – 2571 отбасы /12087 адам).

Облыста әлеуметтік осал санаттарды қолдау жалғаса береді.

Көпбалалы отбасылар көбейіп келеді

Мемлекет тарапынан көпбалалы отбасыларды жан-жақты қолдау – әлеуметтік саясаттың басым бағыттарының бірі. Бұл санаттағы азаматтарға көрсетілетін қамқорлық отбасылық тұрақтылық пен демографиялық өсімге оң әсер етеді.

Мемлекет көпбалалы отбасыларды қолдау үшін барлық шараларды қабылдауда.

Бұдан басқа, жыл сайын 8 наурыз күні облыстық бюджеттен көпбалалы аналарға 15 мың теңге мөлшерінде біржолғы жәрдемақы беріледі. Былтыр бұл төлемдерді 195 млн теңгеге 13 мың көпбалалы ана алды.

Жыл өткен сайын өңірдегі көпбалалы отбасылар санының артуы әлеуметтік қолдаудың нәтижесін ғана емес, сондай-ақ қоғамда отбасы құндылығының нығая түскенін көрсетеді. Мемлекеттік жәрдемақылар мен біржолғы төлемдер, сондай-ақ марапатталған аналарды қолдау – аналардың қажырлы еңбегіне көрсетілген құрмет пен қамқорлықтың белгісі. Алдағы уақытта да бұл бағыттағы жұмыстар жалғасып, көпбалалы отбасыларға жасалатын жағдай одан әрі жақсаратынына сенім мол.