Қазақстанда геологиялық барлау жұмыстарына лайықты деңгейде көңіл бөлінбей келеді. Осының салдарынан, келешекте еліміздің металлургиясы сырттан әкелінетін шикізатқа тәуелді болып қалуы мүмкін. Сол себепті, геологиялық барлау мәселесіне үкімет тарапынан жаңаша көзқарас қажет. Мұны Қазақстан халқына Жолдауында Мемлекет басшысы да айтқан болатын.

Қаржыландыруды еселеп арттыру қажет

Күні кеше Өскеменде осы мәселелерге арналған үлкен жиын – Парламент Сенатының Экономикалық саясат, инновациялық даму және кәсіпкерлік комитетінің көшпелі отырысы өткен-ді.

Бірқатар министрліктің, өңірдегі металлургиялық кәсіпорындар мен басқа да мүдделі органдардың өкілдері қатысқан жиында еліміздегі геологиялық барлауды дамыту мәселелері талқыланды.

Көшпелі отырысты ашқан комитет төрағасы Сүйіндік Алдашев Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев «Әділетті Қазақстанның экономикалық бағдары» атты Жолдауында геологиялық барлауды қарқынды дамыту қажеттігін атап өткенін еске салды. Комитет бұл тақырыпта дөңгелек үстел өткізуді де жоспарлаған, сондықтан Шығыстағы көшпелі отырысты сол іс-шараға дайындықтың бастамасы деп қарастырған дұрыс.

Айта кетейік, көшпелі отырыста геология комитетінің төрағасы Ерлан Ақбаров, энергетика министрінің орынбасары Асхат Хасенов, Шығыс Қазақстан облысы әкімінің орынбасары Дархан Сапанов, сондай-ақ сарапшылар мен бизнес өкілдері елімізде геологиялық барлауды дамыту туралы баяндама жасап, пікір алмасты.

Жиынға қатысқан мамандар бірауыздан геологиялық барлау жұмыстарына қаржы бөлуде ілгерілеу байқалмайтынын мойындады. Олардың сөзінше, әзірге Ұлттық жобалардың нақты әсері сезілмей тұр. Өндірістің қазіргі деңгейі сақталған жағдайда, тиісінше кен көлемінің орны толтырылып тұрмаса, қазылып жатқан көптеген кен орнының қоры таяу болашақта таусылады, дейді мамандар. Ал жаңа кеніштер туралы ешқандай ақпарат жоқ. Мысалы, Шығыс Қазақстан облысында соңғы ширек ғасырға таяу уақытта ескі кен орындарына балама болатындай, соларды алмастыра алатындай бірде-бір ірі кен орны ашылмаған. Бұл – басқа облыстарға да қатысты жағдай.

Оның айтуынша, былтыр елімізден шығарылған пайдалы қазбалар мөлшері салаға құйылған инвестициядан алты есе көп болыпты. Ондай ешқашан болмаған, жылдар бойы оң баланс сақталып келген. Мұндай жағдай тағы бірнеше рет қайталанатын болса, опық жеп қалымыз мүмкін, дейді сенатор.

Жалпы, облыс әкімдігінде өткен жиынға қатысушылардың көбінің сөзі салаға тездетіп қаражат бөліп, барлау жұмыстарын кешіктірмей бастап кету керек дегенге сайды.

Инвестицияға қолайлы жағдай жасалады

 Айта кетейік, Шығысқа жұмыс сапары барысында Парламент Сенатының депутаттары облыс әкімі Ермек Көшербаевпен де кездескен еді. Және бұл кездесуге де геологиялық барлау мәселелері арқау болды.

Ал облыс әкімі Ермек Көшербаевтың айтуынша, бүгін Шығыс Қазақстанда дәл осы салада жұмыс істеп жатқан үлкенді-кішілі кәсіпорын өте көп.

Сондай-ақ өңір басшысы әлеуетті инвесторларды тарту үшін қолайлы жағдай жасау қажеттігін атап өтті.

Өз саласының флагмандары

Шығыс Қазақстанға жұмыс сапарымен келген Парламент Сенатының депутаттары өңірдегі бірқатар өндіріс орнында болып, жұмысымен танысты.

Сондай нысанның бірі – Үлбі металлургия зауытының аумағында жүзеге асырылған және «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ-ның ең ірі инвестициялық жобаларының бірі саналатын «Үлбі-ЖБҚ» ЖШС. Бүгінде атом станцияларына арналған отын өндіретін мұндай кәсіпорын еліміздің ешбір өңірінде жоқ. Жылына төмен байытылған уранға қайта есептегенде 200 тонна жылу бөлетін құрамаларды (ЖБҚ) өндіруге әлеуетті зауыттың іске қосылғанына көп уақыт бола қойған жоқ. Соған қарамастан, қазірде өндіріс орнының өнімі зор сұранысқа ие.

Белгілі болғандай, соңғы екі жылда ҚХР-ға ЖБҚ-ның бес партиясы жеткізілген. Бұл – төмен байытылған уранға қайта есептегенде шамамен 150 тонна өнім. Қазір өнімнің алтыншы және жетінші партиялары да жөнелтілуге дайын тұр.

Депутаттар барған тағы бір нысан Өскемен арматура зауыты болды. Өнеркәсіптік құбыр тірек арматурасын өндіру бойынша ТМД-дағы ең ірі кәсіпорын саналатын зауыттың 50 жылдық тарихы бар.

Зауыт басшылығының айтуынша, соңғы жылдары 700 кгс/шаршы см-ға дейінгі қысымдарда жұмыс істейтін, шартты өтпе диаметрі 400 мм-ға жететін кең номенклатуралы құбыр арматурасын өндіру игерілген.