Биыл Қазақстанда бір мезгілде екі жаңа бағдарлама іске қосылды. Бірі – «Келешек» деп аталатын ерікті жинақтаушы бағдарлама, оның аясында ата-аналар өз балаларының жоғары білім алуына қаржы жинақтай алады. Сонымен қатар, әрбір бала үшін «Ұлттық қор – балаларға» бағдарламасы аясында қаржы жинақталады. Бұл бағдарлама Мемлекет басшысының бастамасымен жүзеге асырылуда, деп хабарлайды Altainews.kz тілшісі.

Сарапшылардың пікірінше, соңғы жылдары Қазақстанда байқалған бала санының өсуі алдағы уақытта жоғары білім беру жүйесіне үлкен жүк түсіретін болады. Мысалы, қазіргі таңда білім беру гранттары мектеп түлектерінің 40 пайызын қамтиды, бірақ бұл көрсеткіш уақыт өте келе 15 пайызға дейін төмендеуі мүмкін. Бұл, әрине, гранттардың жыл сайын артып отырғанына қарамастан, орын алып отыр.

Сонымен қатар, жыл сайынғы баға өсімі – көптеген ата-аналарға балаларын оқытуға қажетті ақшаны жинақтау қиындық тудырады. Осы мәселелерді шешуге арналған бағдарламалар әзірленген.

«Келешек» бағдарламасы арқылы жинақтау

«Келешек» бағдарламасы ата-аналардан жиналған қаржының әртүрлі көздерден қалыптасуын көздейді. Жинақтар, ең алдымен, ата-аналардың білім беру жинақтаушы сақтандыру келісім-шарты бойынша ерікті аударымдары мен сақтандыру компаниясы тарапынан есептелетін инвестициялық кірістен тұрады; мемлекет тарапынан бөлінетін 5-7 пайыздық премиядан, сондай-ақ, бастапқы білім беру капиталына мемлекеттік қаражаттан қосылатын қаражаттан құралады.

Мемлекеттен бастапқы білім беру капиталы ретінде 60 айлық есептік көрсеткіш (АЕК) бөлінсе, әлеуметтік жағынан осал топтарға 120 АЕК беріледі. Бұл қаржы тек бір рет, баланың бес жасқа толған кезеңінде беріледі, бірақ ол тек жұмыс істеп тұрған білім беру жинақтаушы сақтандыру келісім-шарты бар балаларға арналған.

«Келешек» бағдарламасының бірнеше артықшылығы бар. Мысалы, қатысушылар сақтандыру қорғауында болады. Егер ата-ананың еңбек қабілетін жоғалту немесе қайтыс болу жағдайы туындаса, сақтандыру шарттары бойынша төлемдер тоқтатылады. Бірақ баланың жасөспірім жасқа келгенде оның жинақталған қаражаты толық көлемде беріледі.

Бағдарламаға үш жыл және одан көп мерзімге келісім-шарт жасасқан ата-ана төлемдердің пайызынан үнемдей алады (жылына 320 АЕК-ке дейін). Сонымен қатар, жоғары кірістілік – 23 пайызға дейін қамтамасыз етіледі. Оның ішінде 8 пайыздық сақтандыру компаниясының кепілдендірілген кірісі, мемлекет тарапынан 5-7 пайыз аралығындағы жылдық премия және 10 пайыздық табыс салығы бойынша жеңілдік бар.

18 жасқа толған бала барлық жинақталған қаражатты біріктіріп, «Келешек» бағдарламасы бойынша қаражатты алуға құқылы болады.

Бағдарламаға қатысушылар Bilim-Life білім беру жинақтаушы сақтандыру келісім-шарты бойынша келісім жасасуы керек. Бұл шарт бойынша ата-аналардың жинақтарына жыл сайын мемлекет тарапынан премиялар мен сақтандыру компаниясынан кепілдендірілген инвестициялық кіріс қосылады, сондай-ақ бастапқы білім беру капиталы да есептеледі.

Келісім-шартты жасау үшін ата-ана жеке басын куәландыратын құжат пен баланың туу туралы куәлігін ұсынуы керек.

Минималды жарна мөлшері – 10 000 теңге. Сонымен қатар, бағдарлама бойынша ата-аналардан жасалған төлемдер жеке табыс салығынан босатылады. Ата-аналар бұл төлемдерді ай сайын, тоқсан сайын немесе жылына бір рет жасай алады.

Бағдарлама туралы қосымша ақпарат алу үшін Өскемен қаласындағы М. Горький көшесі, 21/1 мекенжайына немесе телефон арқылы 8-777-231-65-22 нөміріне хабарласуға болады. Сондай-ақ, Telegram мессенджерінде чат-бот арқылы сұрақтар қоюға болады: t.me/Bilim_Life_bot.

Шығыс Қазақстан облысының көптеген тұрғындары «Келешек» бағдарламасын іске қосуға оң көзқараспен қарауда, өйткені бұл ата-аналарға балаларын оқыту үшін қаржы жинақтауға жақсы көмек болады деп санайды.

Мемлекеттік гранттарды тағайындау тоқтатыла ма

Оқушылар ҰБТ қорытындысы бойынша үміткер бола алатын мемлекеттік білім беру гранттарын бекіту жүйесі сақталады.

«Келешек» жүйесі азаматтарды қолдаудың қосымша тетігі болмақ. Бұл ретте талапкер грантқа түскен жағдайда, шотында жинақталған қаражатты тұрғын үй сатып алуға жұмсай алады, - делінген хабарламада.

Жүйені құру аясында барлық жинақтау процесін цифрландыру, толығымен ашықтықты қамтамасыз ету және тиісті модульді екінші деңгейлі банктердің қосымшаларына интеграциялау көзделіп отыр.

«Келешек» не үшін қажет

Ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбектің айтуынша, бала туу көрсеткішінің көбеюіне байланысты болашақта білім беру жүйесіне түсетін жүктеме едәуір артады. Бүгінгі таңда мемлекеттік білім тапсырысы мектеп түлектерінің 40%-тен астамын грантпен қамтуға мүмкіндік береді. Алайда қолданыстағы тәсілдер сақталса, 2040 жылға қарай бұл көрсеткіш шамамен 15%-ке дейін қысқарады.

Осыған байланысты азаматтарға жоғары білімді қолжетімді етудің қосымша тетігі ретінде қолданыстағы қолдау шараларын біріктіретін "Келешек" бірыңғай ерікті жинақтау жүйесін әзірлеу басталды.

«Келешек» ерікті жинақтау жүйесін енгізу мәселесі қазақстандық отбасылардың барлығына қатысты.

Олардың айтуынша, елдің әл-ауқаты мен бәсекеге қабілеттілігі халықтың білім деңгейіне тікелей байланысты. Дүниежүзілік банктің мәліметінше, экономика өсімінің 16%-ы физикалық капиталға, 20%-ы табиғи капиталға, қалған 64%-ы адами және әлеуметтік капиталға байланысты.

Үкіметтің болжамынша, 2019 жылдан 2022 жылға дейін туу көрсеткішінің өсуін ескерсек, 2040 жылға қарай 18 жастағы қазақстандықтар саны айтарлықтай өседі. Бұл ретте гранттар санын арттыру олардың көбін жоғары біліммен қамтуға мүмкіндік бермейді.

«Келешек» осы мәселелерді шешуге көмектесуі керек. Білім берудің қолжетімділігі мен сапасы ресурстарды шоғырландыру және мемлекет, бизнес, оқу орындары мен азаматтар арасында жауапкершілікті бөлу есебінен қамтамасыз етіледі. Бұл бірінші мамандықты алғанға дейін балаларды толық қолдауға мүмкіндік береді, — деп түйінделді хабарламада.

Ұлттық қордан қосымша бонус

«Келешек» бағдарламасы аясында әрбір бала үшін «Ұлттық қор – балаларға» бағдарламасы бойынша жыл сайын қаржы жинақталады. Бұл бағдарлама бойынша Қазақстанның Ұлттық қорының жылдық инвестициялық кірісінің 50 пайызы балалардың арнайы жинақтау шоттарына аударылады. Бұл қаржы тек 18 жасқа толғанға дейін жинақталады, бірақ оны тек үй алу немесе білім алу үшін пайдалануға болады.

Бағдарлама 2024 жылдың 1 қаңтарынан бастап іске қосылды. Жаңа бастаманың қатысушысы 6 919 131 бала, оның ішінде 304 815 бала биыл 18 жасқа толады. Шығыс Қазақстан облысынан 225 822 бала қатысып, олардың 9 305-і биылғы жылы жасөспірімдік кезеңге аяқ басады.

1 ақпаннан бастап әрбір баланың жинақтарына алғашқы төлемдер – 100 АҚШ долларына тең қаражат енгізілді.

«Бұл тек алғашқы төлемдер, әр жыл сайын сомалар Ұлттық қордың активтерінің өсуі мен инвестициялық кірістің есебінен артады, – дейді ЕНПФ филиалының басшысы Марат Сейткалиев. – Сонымен қатар, жинақталған қаражат Ұлттық қордың валюталық активтерінің құрамында қайта инвестицияланады, бұл балаларға қосымша кіріс әкеледі. 2024 жыл бойы 18 жасқа толатын балалар үшін аталған сомалар автоматты түрде олардың жинақтаушы шоттарына аударылады. Олар бұл қаражатты үй сатып алу немесе білім алу мақсатында пайдалануға құқылы болады».

Балаңыздың «Ұлттық қор – балаларға» бағдарламасына қатысуы және оған аударылған қаржыны тексеру үшін ата-ана немесе заңды өкілдер арнайы kids.enpf.kz сайтына немесе egov.kz порталына кіре алады.