Қазақстанның инфрақұрылымы – елдің экономикалық дамуы мен әлеуметтік прогресінің негізі болып табылады. Инфрақұрылымның тиімді жұмыс істеуі елдің барлық салаларының тұрақты дамуын қамтамасыз етіп, халықтың өмір сапасын арттыруға, халықаралық аренада бәсекеге қабілеттілігін күшейтуге мүмкіндік береді. Осы мақсатта Қазақстан 2029 жылға дейінгі Ұлттық инфрақұрылымдық жоспарын әзірлеп, оны Үкімет бекіткен болатын. Бұл жоспар аясында елімізде төрт негізгі бағыт бойынша 204 ірі жобаны жүзеге асыру көзделген. Әрбір бағыт өзара байланысты және мемлекет үшін стратегиялық маңызға ие.

1. Энергетикалық инфрақұрылым: Энергетикалық қауіпсіздік және жаңғырту

Энергетикалық инфрақұрылым саласы Қазақстан экономикасының маңызды секторларының бірі болып табылады. Қазақстанда 46 жобаны қамтитын энергетикалық инфрақұрылымдық бағыт бойынша жұмыс жүргізіледі. Бұл жобалар, ең алдымен, жылумен және электрмен қамтамасыз ету саласында жаңа нысандарды салу мен бұрынғы жүйелерді жаңғыртуға бағытталған. Энергетикалық инфрақұрылымды жаңғырту елдегі энергия тапшылығын жоюға, энергия ресурстарын тиімді пайдалануға және экологиялық таза энергетикаға көшуге мүмкіндік береді.

2024 жыл инфрақұрылымды жаңғыртуға және жаңартылатын энергия көздерін дамытуға бағытталған бірқатар маңызды қадамдар арқылы Қазақстанның энергетика саласы үшін маңызды кезең болды. «Жылу-электр энергетикасын дамыту» бағдарламасы шеңберінде 14 жобаны іске асыруға, оның ішінде, жылумен қамту және электрмен жабдықтау нысандарын реконструкциялауға республикалық бюджеттен 52,7 млрд теңге бөлінді. Орал қаласында қосалқы 2 станса пайдалануға берілді, бұл өңірді энергиямен қамту сенімділігін едәуір арттырды.

Сондай-ақ қайтарымды инвестициялар лимиті ұлғайтылды, бұл энергетикалық жабдықтарды жаңғырту бойынша жобалар пулын кеңейтуге мүмкіндік берді.

Сонымен қатар жылу жүйесінің тиімділігін арттыруға және халыққа қызмет көрсету сапасын жақсартуға бағытталған «Жылу энергетикасы туралы» Заң қабылданды. Энергетикалық компаниялардың қаржылық тұрақтылығын және инфрақұрылымды жаңғыртуды қолдауды қамтамасыз ететін электр энергиясы мен қуатының дайындығын қолдау жөніндегі қызметтерге тарифтердің көтерілуі маңызды сәт болды. Жалпы, жылу және электр энергетикасы саласында 2024 жылы жаңғырту мен күрделі жөндеу жұмыстарына 327 млрд теңгеден астам қаржы жоспарланған.

Халықаралық ынтымақтастық маңызды салаға айналды. Қазақстан Сауд Арабиясы, Қытай және Ресей сияқты шетелдік серіктестермен стратегиялық бірнеше келісімге қол қойды. Мысалы, наурыз айында Сауд Арабиясымен 1 ГВт жел электр стансасын іске асыру туралы келісімге қол қойылды, ал қарашада Қытаймен қуаты 1,8 ГВт жел және күн электр стансаларын салу туралы келісімге қол қойылды. Аталған жобалар жаңартылатын энергия көздерін дамытуда және еліміздің энергетикалық базасын әртараптандыруда маңызды қадам болмақ.

Қазақстанның барлық өңірлерін тұрақты және сенімді энергиямен қамтамасыз ету үшін жаңа ЖЭО (жылу электр станциялары), ГЭС (гидроэлектр станциялары) және энергия шаруашылықтары салынатын болады. Бұл қадам еліміздің әр аймағындағы энергия тапшылығын болдырмай, халықтың әлеуметтік әл-ауқатын арттыруға ықпал етеді. Сонымен қатар, жаңғыртылған энергетикалық инфрақұрылым елдің экологиялық жағдайына оң әсерін тигізіп, жаңартылатын энергия көздеріне көшу үшін қажетті негіз қалыптастырады.

2. Көлік инфрақұрылымы: Экономикалық тартымдылықты арттыру және логистиканы жетілдіру

Қазақстан – географиялық тұрғыдан Азия мен Еуропа арасындағы маңызды көлік торабында орналасқан ел. Бұл жерде көлік инфрақұрылымы саласының маңызы ерекше. Ұлттық инфрақұрылымдық жоспар аясында көлік инфрақұрылымын дамыту үшін 59 жобаны жүзеге асыру көзделіп отыр. Бұл жобалар негізгі көлік дәліздерін дамыту, автожолдарды реконструкциялау, теміржол желісін жаңғырту және жаңа көлік тораптарын салуға бағытталған.

Жобалардың жүзеге асырылуы ішкі және халықаралық логистиканы жақсартуға мүмкіндік береді. Осы арқылы Қазақстанның халықаралық аренадағы көлік торабы ретіндегі экономикалық тартымдылығы артады. Қазіргі таңда «Бір белдеу – бір жол» жобасы аясында Қытай, Ресей және Еуропа елдеріне бағытталған көлік дәліздерінің дамуы маңызды рөл атқаруда. Бұл Қазақстанның транзиттік әлеуетін арттырып, экспорттық мүмкіндіктерін кеңейтеді.

ТХКБ өсімі мен дамуы: 2024 жылы жүк тасымалының көлемі 63%-ға артып, 4 млн тоннадан асты

Транскаспий халықаралық көлік бағыты (ТХКБ) тұрақты өсімді жалғастырып келеді. Өткізу мүмкіндігі жылына 6 млн тоннаға, оның ішінде 100 мың ЖФБ контейнерлік тасымалдарға дейін ұлғаюда. 2024 жылдың 11 айында жүк тасымалының көлемі 63%-ға артып, 4,1 млн тоннаға жетті, ал контейнерлік тасымалдар көлемі 2,6 есе өсіп, 50,5 мың ЖФБ құрады. Бұл көрсеткіштер бағыттың айтарлықтай өскенін дәлелдейді.

2024 жылы Транскаспий көлік дәлізінің үйлестіру орталығы іске қосылды. Ол инфрақұрылымды дамытуға және бағыттың функционалын кеңейтуге бағытталған. Жаңа платформа ТХКБ-ның бәсекеге қабілеттілігін арттыру үшін жұмыс істейтін болады. Бұл Еуропа мен Азия арасындағы жеткізу мерзімін 15 күнге дейін қысқартуға мүмкіндік береді. Жобаға Қазақстан, Әзербайжан, Грузия, Түркия, Қытай сияқты негізгі елдер мен компаниялар белсенді қатысуда. Бұл ТХКБ-ның жаһандық сауда үшін маңыздылығын айқындайды.

Өткізу мүмкіндігін арттыруға және қызмет көрсету сапасын жақсартуға бағытталған инфрақұрылымды жаңғыртуға ерекше көңіл бөлінуде.

Сонымен қатар, автожолдардың реконструкциясы мен жаңартылуы еліміздің ішкі көлік байланыстарын нығайтып, аймақтар арасындағы байланысты арттыруға ықпал етеді. Жол сапасының жақсаруы көлік тасымалдарын жеңілдетіп, экономиканың басқа салаларында да тиімділікті арттырады.

3. Сумен жабдықтау және су бұру инфрақұрылымы: Су ресурстарын басқару

Сумен жабдықтау және су бұру инфрақұрылымы – халықтың өмір сапасын арттыруға бағытталған тағы бір маңызды бағыт. Бұл сала бойынша 89 жоба жүзеге асырылады. Жобалардың мақсаты – су ресурстарын тиімді пайдалану, су бұру және сарқынды суларды тазарту нысандарын салу мен жаңғырту. Бұл, әсіресе, су ресурстары жетіспейтін ауылдық және шалғай елді мекендер үшін өте маңызды.

Қазіргі таңда көптеген ауылдық аймақтарда су мәселесі өткір болып тұр. Су тапшылығы тек тұрмыстық қажеттіліктерге ғана емес, ауыл шаруашылығын дамытуға да кедергі келтіреді. Сондықтан су жүйелерінің жаңартылуы мен жаңа су бұру жүйелерінің құрылуы халықтың өмір сүру жағдайын жақсартып, экологиялық мәселелерді шешуге мүмкіндік береді.

Бұл жобалар ауылдардағы инфрақұрылымды жаңартып, су тапшылығын болдырмауға ықпал етеді. Сондай-ақ, су тазарту жүйелерінің жақсаруы экологиялық жағдайдың тұрақтылығын қамтамасыз етіп, халықтың денсаулығына қауіп төндіретін факторларды азайтады.

4. Цифрлық инфрақұрылым: Инновациялық шешімдер мен ашықтық

Цифрлық инфрақұрылым – Ұлттық инфрақұрылымдық жоспардың төртінші бағыты болып табылады. Бұл бағыт бойынша 10 жоба іске асырылмақ. Цифрлық инфрақұрылымның дамуы инфрақұрылымдық жобаларды бақылау мен басқарудың тиімділігін арттырып, жобаларды іске асыруда ашықтықты қамтамасыз етеді. Цифрлық технологиялар қазірдің өзінде көптеген салаларда кеңінен қолданылып келеді, алайда бұл бағыттың әлі де өз әлеуеті толық пайдаланылмаған.

Цифрлық инфрақұрылымның басты міндеті – әр түрлі инфрақұрылымдық нысандарды басқаруда инновациялық шешімдерді енгізу. Бұл, өз кезегінде, барлық инфрақұрылымдық жобалардың жүзеге асырылу сапасын жақсартуға, қоғамдық қызметтердің қолжетімділігін арттыруға және экономикада цифрлық революцияны бастауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, цифрлық инфрақұрылым мемлекеттік қызметтерді автоматтандырып, бюрократияны азайтып, тұрғындардың өмір сапасын жақсартуға ықпал етеді.

Қазақстан Республикасының инфрақұрылымдық дамуы – елдің әлеуметтік-экономикалық дамуындағы маңызды құрамдас бөлік. Мемлекет елдің барлық аймақтарында инфрақұрылымдық жаңғырту жұмыстарын жүргізіп, халықтың өмір сүру сапасын арттыруға барынша назар аударуда. Бұл бағытта мемлекеттік саясаттың басты мақсаты – халыққа сапалы және қолжетімді қызмет көрсету, экономиканың барлық салаларында тиімділікті арттыру, сондай-ақ, елдің халықаралық аренадағы бәсекеге қабілеттілігін нығайту.

Ұлттық инфрақұрылымдық жоспардың іске асырылуы экономиканың барлық салаларына оң әсерін тигізіп, Қазақстанның әлеуметтік және экономикалық дамуына үлкен үлес қосады. Әрбір бағыт бойынша жүзеге асырылатын жобалар халықтың тұрмысын жақсартуға, жұмыс орындарын құруға, экологиялық жағдайды жақсартуға, сондай-ақ, елдің әлемдік экономикадағы орны мен маңызын арттыруға ықпал етеді.

Қазақстанның Ұлттық инфрақұрылымдық жоспары – бұл тек қана құрылыс жұмыстарының тізбегі емес, бұл – болашақта орнықты даму мен тұрақты экономикалық өсімге жол ашатын маңызды бағдарлама.