Елдегі көлік саласының, әсіресе теміржолдың жұмысымен байланысты өзекті мәселелер бүгін Үкіметке бағытталған депутаттық сауалдың тақырыбы болды, деп хабарлайды Altainews.kz тілшісі.

Өз үндеуінде депутаттар бұл саланың стратегиялық маңыздылығына тоқталып, елдің транспорттық-логистикалық әлеуетін дамытуға кедергі келтіретін жүйелік проблемаларды атап көрсетті. Олар отандық бизнеске теріс әсер етіп, бар әлеуетті толық жүзеге асыруға мүмкіндік бермейтінін айтты.

Парламент мүшелері атап өткендей, негізгі проблемалардың бірі – ұлттық оператордың тасымалдарға уақытша шектеулер мен түрлі тыйымдарды тұрақты түрде енгізуі. Бұл шаралар «Теміржол көлігі туралы» заңға сәйкес «тасымалға кедергі келтіретін басқа да жағдайларға» сілтеме жасай отырып негізделеді, алайда депутаттық сауалда бұл уақытша шаралардың тұрақты тәжірибеге айналғаны көрсетілген.

Мысал ретінде қазан айында елден Орталық Азия елдеріне жөнелтілген, бірақ әлі экспорттық тұтынушыларға жетпей тұрған астық тасымалы жағдайы келтірілген. Сондай-ақ оператордың тікелей және нақты тыйымдарды маусымдық ерекшеліктерді ескермей енгізуі де айтылған.

Сарапшылардың пікірінше, транзиттік құрамдарға қазақстандық тасымалдаушылардың шығынына қарамастан негізсіз басымдық берілген болуы мүмкін.

Депутаттар инфрақұрылымдық және логистикалық операциялардың үйлеспеушілігін, жоспарлау немесе бақылаудың болмауын да атап өтті. Салдарынан Сарыағаштағы халықаралық жүк сұрыптау пунктінде 9 мыңға жуық вагон жиналып, Өзбекстан, Тәжікстан, Түрікменстан, Ауғанстан және Қырғызстаннан келген жүктің қабылдануына тыйым салынды.

Прогрестің жоқтығын дәлелдеу үшін депутаттар Халықаралық транспорттық-логистикалық инфрақұрылым дамуы индексінің деректерін келтірді: 2016 жылдан бері Қазақстан 2,7 балл алып келеді, 2023 жылы 139 елдің ішінде 79-шы орында тұрды.

Депутаттардың пікірінше, бұл проблемалар Қазақстанның экспорттық әлеуетіне тікелей соққы береді. Отандық тасымалдаушылар мен өндірушілер экспорттық келісімдердің бұзылуы, шетелдік серіктестер тарапынан айыппұлдар, логистикалық шығындардың өсуі салдарынан бәсекеге қабілеттілігін төмендетуде.

Осы мәселені шешу үшін депутаттар мына ұсыныстарды жасады:
•    Жүктің приоритетін белгілеуде тұрақты және ашық ережелерді енгізіп, қазақстандық тасымалдаушылардың инфрақұрылымға тең қолжетімділігін қамтамасыз ету.
•    Қозғалмалы құрамды бөлу мен технологиялық кешігулерді түсіндіруде ақпараттың ашықтығын қамтамасыз ету.
•    Тараптардың жауапкершілігін теңестіру, оператордың қателіктерінен туындайтын қаржылық шығындарды бизнестің мойнына артпау.
•    Транспорттық ағындарды цифрландыру және инфрақұрылымдық, логистикалық операцияларды үйлестіру, шекарадағы негізгі түйіндерде тұрақты мониторинг ұйымдастыру.
•    Күш-құралдарды жүктеуді алдын ала болжау және бақылау үшін заманауи цифрлық құралдарды енгізу, вагондардың дағдарыстық жиналуын болдырмау.

Депутаттық үндеудің Үкімет тарапынан кешенді бағаланып, экономиканың негізгі салаларының біріндегі жағдайды түзету үшін шаралар қабылданатыны күтілуде.

Марат Усманов

Фото: ҚР Парламенті Мәжілісінің баспасөз қызметі