Қаржы-шаруашылық қызметтің қазіргі жағдайларында қаржылық есептілікті құзыретті бағалау неғұрлым маңызды рөл атқарады:

• мемлекеттік кәсіпорындар мен мемлекет қатысатын кәсіпорындар, квазимемлекеттік сектор ұйымдары, компания бизнесі қызметінің адалдығы мен ашықтығына қоғамның сенімділігін қалыптастыру үшін;

• компания қатысушылары, акционерлері, меншік иелері оңтайлы шешімдер қабылдау үшін;

• кәсіпорындар мен компаниялардың менеджментін жетілдіру үшін;

• компанияның клиенттерімен, кредиторларымен және әлеуетті инвесторларымен қарым-қатынасты нығайту үшін.

Қаржылық есептілік аудитінің негізгі мақсаты қаржылық есептілікті болжанатын пайдаланушылардың сенімділік деңгейін арттыру болып табылады. Бұл мақсатқа аудитордың қаржылық есептілікті ұсынудың қолданылатын негізіне сәйкес, барлық маңызды аспектілерде қаржылық есептіліктің шын және дұрыс дайындалғаны туралы пікір білдіру жолымен қол жеткізіледі, сондай-ақ бухгалтерлік есеп жүйесінің және аудиттелетін объектілердің ішкі бақылауындағы барлық елеулі кемшіліктерін көрсетеді.Қаржылық есептіліктің ашықтығы мен шынайылығы бүгінде бизнесті дамытудың ұзақ мерзімді перспективаларын анықтайды және оның инвестициялық тартымдылығының негізінде жатыр.

2017 жылдың сәуір айында «Қаржылық есептілік аудиті» рәсімдік стандартын қабылдаумен ҚР Қаржы министрлігі Ішкі мемлекеттік аудит комитетінің құрылымына және оның аумақтық бөлімшелеріне, 2018 жылдың екінші жартысында оған қаржылық есептілік аудиті басқармасы, ал аумақтық департаменттерге - тиісті бөлімдер енгізілді.

Қаржылық есептіліктің аудиті бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің және мемлекеттік мекемелердің қаржылық есептілігінің дұрыстығын негізді растауды алу мақсатында мемлекеттік мекеменің жылдық шоғырландырылған немесе жеке қаржылық есептілігін тексеру болып табылады.

ҚР ҚМ ІМАК ШҚО бойынша Ішкі мемлекеттік аудит департаментімен,мемлекеттік органдардың, мемлекеттік мекемелердің, квазимемлекеттік сектор субъектілерінің сәйкестік аудитімен, сондай-ақ облыстың мемлекеттік сатып алуларын камералдық бақылаумен қатар, 2019 жылдан бастап бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің және мемлекеттік мекемелердің қаржылық есептілігінің аудиті бойынша функция іске асырылуда.

Қаржылық есептілік аудитінің негізгі мақсаты мемлекеттік аудит объектісіқаржылық есептілігінің,бухгалтерлік есебінің және қаржылық жай-күйініңдұрыстығын, негізділігін бағалау болып табылады.

Сонымен, 2019 жылғы қаржылық есептілік аудитінің нәтижелері бойынша облыстың 27 ұйымында, Департамент қызметкерлерімен жалпы сомасы 21,2 млрд. теңгеге бухгалтерлік есеп және бюджеттік заңнама саласында бұзушылықтар анықталды, оның ішінде:

- 15,1млрд.теңгеөтеуге және қалпына келтіруге жататын қаржылық бұзушылықтар;

- 6,1млрд.теңге рәсімдік сипаттағы бұзушылықтар.

Мемлекеттік аудит барысында анықталған қаржылық бұзушылықтар жойылды, атап айтқанда, есеп бойынша мемлекеттің активтері 15 103,9 млн.теңгеге қалпына келтірілді, ал бюджет 34,1 млн. теңгеге ақшамен толықтырылды.

Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік саласында жіберілген бұзушылықтар үшін 2,7 млн.теңге айыппұл салумен 38 лауазымды тұлға әкімшілік жауапкершілікке тартылды.

Бұзушылықтардың негізгі себептері басшылықтың тиісті бақылауының, сондай-ақ жауапты тұлғалардың құзыреттілігініңболмауы, бұл Қазақстан Республикасының заңнамасын сақтамауға әкеп соғады.

Мекеменің қаржылық есептілігіне жауапты тұлғалардың жеткіліксіз біліктілігіүлкен әсер етті,аудандық деңгейде бухгалтерлердің міндеттерін статистер орындайтын жағдайлар кездеседі.

Мысалы, жалға алынған мемлекеттік активтер «Инвестициялық жылжымайтын мүлік» түрінде танылмаған, сатуға жататын пәтерлер «Қорлар» құрамында есепке алынбаған, ал кейбір мекемелер алған бюджеттік кредиттер бойынша есепке алуды мүлдем жүргізген жоқ.

Департамент қызметкерлерімен қаржылық есептілік аудиті барысында ШҚО әкімдігінің туристік ақпараттық орталығында «өлі жандар» фактісінің болғаны анықталды. Құқық қорғау органдарымен бұл материалдар бойынша қылмыстық іс қозғалып, сотқа дейін жетті. Нәтижесінде, Өскемен қаласының №2 сотының 2020 жылғы 10 қаңтардағы үкімімен басшы мен бухгалтердімемлекеттік қызметте болу құқығынан өмір бойына айыра отырып, бас бостандығынан айыруға үкім шығарылды.

Департаментпен квазимемлекеттік сектор субъектілерінің және мемлекет активтерінің, бюджет қаражатының пайдаланылуын үздіксіз бақылау жалғасуда.

Ағымдағы 2020 жылы ведомстволық бағынысты ұйымдарымен қоса, Жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламаларды үйлестіру басқармасы, табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы, Семей қаласының ТҮКШ және тұрғын үй инспекциясы бөлімі, Семей қаласының құрылыс бөлімі, Өскемен

қаласының жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі сияқты ірі бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің қаржылық жағдайын бағалау жоспарлануда.

 ҚР ҚМ ІМАК ШҚО бойынша Ішкі мемлекеттік аудит департаменті